Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odtradycjidonowatorstwa,odtransgresjidoadaptacji...|9
Różnesąstopnienaśladowaniaoryginałów,prowadzącenawetdoform
gatunkowohybrydowych.Teadaptacjeiprzetwarzaniegatunkówliterackich
imedialnych13to:klonowanie(ścisłenaśladowanie),rozwijaniepierwowzoru
czykolażowanie(hybryda,pogranicznaformułagatunkowa).
Jeśliprzyjąćzasemiotyką,żekulturajestwielogłosemsystemówznako-
wych,zapożyczającychsięwzajemnie,tomodelowaniuartystycznemu,októ-
rymbędziemowawpracy,odpowiadałybynajbardziejJurijaŁotmanatzw.
wtórnesystemymodelujące,nadbudowanenadpierwotnymsystememzna-
kowymlubwzorującesięnanim14.
Twórcy-jaknp.JorgeLuisBorges-samiwskazywalinato,żeichutwory
sąpochodnąciągłychlektur(uBorgesa-zwłaszczaRobertaL.Stevensona
iGilbertaK.Chestertona)iżenfałszująiprzeinaczającudzehistorie”15.
Wwieluprzykładachanalizowanychwksiążceobecnateżjestkategoria
noryginalnejkonwencjonalności”(określeniePrzemysławaCzaplińskiego16).
Interesującajestmetaforaśladu,podjętawesejachBarbarySkargi17.Na-
śladowanieto,wedługbadaczki,drogapośladach,asamślad-nniejestodbit-
ką,niezachowujewierniekształturzeczy”18.
Ważnedlapodjętychrozważańjestteżpojęciewpływu,którybadacze
określająjako-nskutkipojęcioweiformalne,jakiewywarłynadziełoliterac-
kie,pracękrytyczną[ś]zewnętrzneiwewnętrznezwiązki”19.Literaturajest
więckontekstemdzieła,atworzeniewspierasięnamyśleniuprzezanalogie.
Funkcjonujeteżokreślenierecyklingujakopowtórnegoprzetwarzania,
czyteżpatchwritingurozumianegojakotworzeniezcudzychtekstówstyli-
styczniespójnejcałości20.Zmieniatosposóbpisania,będącegojakbyzaprze-
czeniemoryginalnościalboteżodmiennymjejrozumieniem.
Wspomniećteżnależyoobecnejwtradycjikulturymetaforze,symbolice
lustra(zwierciadła),odbijającegoiodtwarzającego,formalnieodwzorowujące-
go,anawetwchłaniającegoinneobrazyczyteksty,nazasadzietezyiantytezy21.
Uważasię,żepostmodernizmjakokulturawyczerpania(ndejavu,deja
lu”)krytykujepostulatynowatorstwaiwypieraestetykęoryginalności(gdyż
zakotwiczeniewtradycjijąogranicza,amożeuniemożliwia22),anawetstano-
wijejkres.Wodniesieniudotekstuoznaczatoodrzuceniejegojedyności,nie-
powtarzalnościiindywidualności,tworzenianarzeczprzetwarzania,naślado-
13Por.:M.Lisowska-Magdziarz,Mediapowszednie,Kraków2009.
14Strukturatekstuartystycznego,przeł.A.Tanalska,Warszawa1984.
15PrologdoPowszechnejhistoriinikczemności(przeł.A.Sobol-Jurczykowski,St.Zembrzuski,
Warszawa1976,s.5-6).
16Odkonwencjidoprawdy,nZnak”2012,nr7-8,s.12-19.
17Śladiobecność,Warszawa2002.
18Tamże,s.31.
19Cyt.za:J.B.Corstius,Literaturajakokontekst,przeł.W.Tuka,[w:]Antologiazagranicznej
komparatystykiliterackiej.red.H.Janaszek-Ivanićkova,Warszawa1997,s.143.
20Zob.natentemat:M.Rusinek,Przekonać,uwieść,zwieść,zmanipulować,nGazetaWyborcza”
2012,nr99,s.16-17.
21Por.:J.E.Cirlot,Słowniksymboli,przeł.I.Kania,Kraków2000.
22Taknp.uważałR.Barthes(Critiqueetverite,Paris1961).
