Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powstaniezakonupijarówijegodziałalnośćnaziemiachpolskichdo1864roku
niemnowychwładzoświatowychKsięstwabyłospolszczenieszkół,które
poddawanebyływcześniejgermanizacji.Nasiliłasięonaszczególniepo
objęciutronupruskiegoprzezFryderykaWilhelmaIII62.Pijarzy,podob-
niejakwczasachKomisjiEdukacjiNarodowej,podporządkowalisięwła-
dzomoświatowymKsięstwaWarszawskiego.
Ozaangażowaniuwpracewewładzachoświatowychazarazemroli,
jakąodgrywaliwtymczasiepijarzyświadczykolejnyfakt.Dnia26kwiet-
nia1810rokuwmiejsceRedakcjidoKsiągElementarnych,organuzaj-
mującegosiępodręcznikami,naczelektóregostałex-pijarKonstanty
Wolski,utworzonoTowarzystwodoDziełElementarnych,anasześciu
jejczłonkówczterechbyłopijarami:ks.KajetanKamieński,rektorkon-
wiktużoliborskiego,ks.EdwardCzarnecki,rektorCollegiumVetus,ks.
JanGawalbertBystrzycki,profesorfzyki,ks.AntoniDąbrowski,profesor
matematyki,obajuczyliwCollegiumVetus.Bydopełnićobrazunależy
dodać,żetymteżrokuzmarłdyrektorWolskiijegomiejscezająłkolejny
pijarks.WojciechSzwejkowski.TowarzystwodoDziełElementarnych
przetrwałodo1823roku63|
Ponadtowielupijarówwspółpracowałozwładzamioświatowymi
wzakresietworzeniaprogramównauczania,byliwśródnichrównieżau-
torzypodręczników.Dotegogronanależyzaliczyćks.JanaBystrzyckiego,
którymiałwielkiezasługinapolufzykiorazpierwszyzacząłwykładać
chemięjakooddzielnyprzedmiot.Pijarzypierwsinaziemiachpolskich
założylilaboratoriachemiczne.Ks.StanisławJundziłł,profesorUniwersy-
tetuWileńskiego,totwórcapodręcznikówdobiologiiizoologii.Ks.Anto-
niDąbrowskinapisałpodręcznikidonaukigeometriiialgebry.Ks.Ignacy
Przybylskitoautorpodręcznikadoarytmetyki,ks.AntoniKrzyżanowski
totwórcaczytankidlawyższychszkółmiejskichiwiejskich,awspomnia-
nywcześniejks.K.Kamieńskiodznaczyłsięjakotwórcawielokrotnie
wznawianychpodręcznikówdonaukijęzykaniemieckiegoifrancuskie-
go.Ks.SzymonBielskiopracowałpodręcznikidonaukireligii,ks.E.Czar-
neckipracowałnadzarysemhistoriipowszechnej,ks.PatrycyPrzeczytań-
skinadpodręcznikiemdologiki.Ks.BonawenturaMierzwińskiw1811
rokuwydałpodręcznikdonaukigeografi,aks.WojciechGralichowski
pierwszypodręcznikwjęzykupolskimpt.Omineralogii64.Dodaćnależy,
żeażdo1832rokuużywanotakżewielupodręcznikówautorstwapijarów
jeszczezokresuKomisjiEdukacjiNarodowej.
62HistoriaWychowania,red.Ł.Kurdybacha,t.II,Warszawa1967,s.106-114.
63S|Truchim,dz.cyt.,s.155-158,160.
64Tamże,s.152-155.
31
