Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Pijarzy,mającyczłonkówswegozgromadzeniawIzbieEdukacyjnej,
wiedzieli,żenajpierwrozpoczętopracenadnowąorganizacjąszkółele-
mentarnych65.Wtakiejsytuacjizakonnicyprowadzącyszkołyśrednie
samizajęlisięopracowaniemnowejorganizacjiinowychprogramówna-
uczaniadlategotypuszkół,nieczekającnadziałaniaIzby.Pijarzyzgóry
zakładali,żeichprzepisybędąmiałycharaktertymczasowydomomentu,
ażwładzeoświatoweniewydadząnowychprzepisówdlaszkółśrednich.
Pracetemusiałybyćrozpoczętejeszczew1807roku,skorotekstnowego
programuszkółpijarskichpt.Urządzenietymczasoweszkółpijarskichogło-
szonyzostałdrukiem14lutego1808roku66|
Mimoprzykrychdoświadczeńzwiązanychzprzymusowągermani-
zacjąszkolnictwa(szczególniewzaborzeaustriackim),pijarzywnowym
programiepołożyliogromnynacisknanaukęjęzykaniemieckiego.Twór-
cyprogramuzakładali,żejużpoukończeniuklasyIIuczniowiepowinni
swobodnieporozumiewaćwtymjęzyku,narównizjęzykiempolskim.
Decyzjęswąmotywowalitym,żejesttojęzykużywanynaznacznymte-
rytoriumEuropyorazjegoznajomośćjestniezmiernieprzydatnawhan-
dlu.Drugimistotnympowodem,dlaktóregomłodzieżpowinnaposiąść
biegłośćwewładaniujęzykiemniemieckimbyłoto,żeKsięstwoWar-
szawskiebyłopolityczniezwiązaneprzezosobęwładcyzKrólestwem
Saskim67.Szkołypijarskiefunkcjonowaływedługtychprzepisóważdo
1812roku,kiedytoprzyjęłyprzepisyDyrekcjiEdukacyjnej,awczasach
KrólestwaPolskiego,KomisjiWyznańReligijnychiOświeceniaPublicz-
nego.Szkołypijarskietegookresuchwalonebyłytakżezawysokipoziom
naukifzyki,matematykiorazchemii68|
Pijarzywnieślitakżeswójwkładwrozwójpolskiejmyślipedagogicznej
pierwszejpołowyXIXw.Ks.WojciechSzwejkowski(1773-1838),oprócz
wcześniejwspomnianychzasługwydałksiążkępt.Uwaginadwyższymi
szkołamipolskimiwporównaniudoniemieckich,Warszawa1808.Dziełoto
miałodużąwartośćpoznawczą,opróczporównaniaszkolnictwaniemiec-
kiegoipolskiego,ks.Szwejkowskiprzedstawiłwnimswojekoncepcje
pedagogiczne.Wypowiadałsiętakżenatematkondycjistanunauczyciel-
skiego,postulowałowiększezainteresowanienauczycielamizestrony
65Efektemtychpracbyłowydane12stycznia1808rokuUrządzenieszkółmiejskichiwiej-
skichelementarnych|
66Szczegółowotendokumentomówiłautor,patrz,EdukacjawświetleUrządzeniatym-
czasowegoszkółpijarskichz1808roku,flResHistorica.Edukacjawczorajidziś”,z.18,r.2004,
s.30-41.
67Urządzenietymczasoweszkółpijarskich,Warszawa1808,s.5.
68S|Truchim,dz.cyt.,s.155.
32
