Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Częśćwstępna
3.Charakterystykasocjologicznaijęzykowa
terenubadań
3.1.Pogranicznycharakterterenu
25
Białostocczyznajestterenemtypowopogranicznym,tubowiemwprzeszłości
doszłodozetknięciasięzesobąosadnictwapolskiegozewschodniosłowiańskim
(białoruskim,ukraińskim),atakżesłowiańskiegozbałtyckim(STIEBER,1938a;
NALEPA,1964;WIŚNIEWSKI,1957;1964;1980,s.14–27;KURASZKIEWICZ,
1955;AGWB-1,s.118;BARWIŃSKI,2004;2014;SMUŁKOWA,2007).Na
szczególnepodkreśleniezasługujefakt,że
(...)skupionesąnatymtereniegwaryzkilkusąsiednichjęzyków:polskie,rosyjskie,
litewskiebiałoruskieiukraińskie.ZnaturyrzeczygwarytychjęzykówwBiałostocczyźnie
mającharakterperyferyczny,więcnasycon(esą)archaizmami,którychniemagdzieindziej
(KURASZKIEWICZ,1972).
ZiemnadBugiem,Narwią,BiebrząiNiemnemnigdywięcnieobejmowała
tylkojednakultura,nigdyniezasiedlałaichludnośćjednolitapodwzględem
etnicznym,wyznaniowymijęzykowym(JAROSZEWICZ,1844,s.30,SZYMAŃ-
SKI,1973,s.25–32;WIŚNIEWSKI,1977,s.7–8;1980,s.14;KOSMAN,1979,
s.25–27;BARSZCZEWSKA,JANKOWIAK,2012,s.144;SAJEWICZ,2002,
s.31–33;2003,s.39–41;KJDP,2016,s.24).
ZasiedlanieziemwchodzącychwskładdzisiejszejBiałostocczyznyodbywało
sięzkilkukierunków.ZzachodunapływaliMazowszanie,zewschoduipół-
nocnegowschoduRusinispodGrodna,ŚwisłoczyiWołkowyska,azpołudnia
ipołudniowegowschoduRusinizWołyniaiPolesia(JAROSZEWICZ,1844,s.30;
WIŚNIEWSKI,1964,s.30–31;1977,s.8,70–74;1980,s.14,26;BARSZCZEW-
SKA,JANKOWIAK,2012,s.146;AGWB-1,s.18).Wpewnychokresachznaczną
aktywnośćwpółnocnejczęścitegoterenuwykazywałtakżelitewskiijaćwieski
elementosadniczy(WIŚNIEWSKI,1964,s.130–132,134–135).
Nabadanymterenie
(...)wwynikujegodziejówpolitycznychiosadniczychwykształciłsięwyraźnie,
jeszczeobecniewidoczny,podziałna3zasadniczeczęści(WIŚNIEWSKI,1980,s.26):
częśćzachodnią,północno-wschodniąipołudniowo-zachodnią.Częśćzachodnią
zamieszkujeludnośćpolskawyznaniakatolickiego.Obiepozostałeczęścizasie-
dliłaludnośćpochodzeniaruskiego,ztymżenapółnocymieszkająpotomkowie
osadnikówprzybyłychzBiałorusiiczęściowoLitwy,napołudniuzaśzWoły-
niaiPolesia(WIŚNIEWSKI,1977,s.14;SADOWSKI,1991;MIRONOWICZ,
1993;ŁESIÓW,2008,s.40–54;SAJEWICZ,2008,s.23–39;BARSZCZEWSKA,
JANKOWIAK,2012,s.145–146).
