Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Częśćwstępna
Badaczezaznaczają,żeświadomośćnarodowa
(...)niekształtowałasiętuwedługkryteriumjęzykowego.Zasadnicząrolęodegrało
wyznanie.Niemaprzytymznaczenia,czyktośjestwierzący,czyobojętnypodwzględem
religijnym.Decydujeraczejwychowaniewokreślonymśrodowisku.Takwięcmówiącyna
codzieńgwarąbiałoruskąkatolicySokółkiiDąbrowyBiałostockiejuważająsięzaPolaków,
prawosławnispodBielskaPodlaskiegoczySiemiatycz–przeważniezaBiałorusinów,
chociażgwaraichmawielecechukraińskich.Zdarzasięteż,żektośmówipopolsku,uważa
sięzaBiałorusina,apochodzizrodzinyposługującejsięgwarąukraińską(AGWB-1,s.10).
NaBiałostocczyźnie
(...)niemawyraźnychparalelimiędzynarodowością,wyznaniemijęzykiem.Masy
prawosławneniesąpowiązaneaninarodowąideologią,anipolityczną.Wprawdzieznaczna
częśćosóbwyznaniaprawosławnegouważasięzaBiałorusinów,leczniemażadnych
dowodówświadczącychotym,żeztątożsamościąwiążesięchęćobronypodstawowych
wartościbiałoruskich:języka,kultury,wychowaniadziecinaBiałorusinów(KJDP,2016;
53;por.takżeSADOWSKI,1992;MIRONOWICZ,2000,s.50–55;STRACZUK,2008;
RUTKOWSKA,2008).
29
Badaczeprezentująniejednolitestanowiskawkwestiistopniazaawansowania
świadomościnarodowejgrupetnicznych,którezamieszkująterenwojewództwa
podlaskiego.Niektórzybadaczecałąludnośćwyznaniaprawosławnegozterenu
Białostocczyznyniezależnieodstanujejświadomościnarodowejijęzyka,któ-
rymsięposługują,traktująjakoBiałorusinów.Oparciesiętylkonakryterium
wyznaniowymspowodowało,żedoBiałorusinówzaliczononietylkoludność
białoruskojęzycznąspodJałówki,Gródka,MichałowaiNarewki,alerównież
ukraińskojęzycznąspodSiemiatycz,Milejczyc,KleszczeliiOrli,którejprzodko-
wiepochodzilizWołyniaiPolesia(AGWB-1)19.
Innibadaczeuważają,żeludnośćprawosławnaBiałostocczyznyewoluuje
wkierunkubiałoruskiejbądźukraińskiejświadomościnarodowej.Takiproces
trudnojestjednakuznaćzapowszechny,ponieważobjąłwgłównejmierzegrupy
osóbzwykształceniemwyższymbądźśrednim,przeważniemieszkańcówmiast.
Częśćztychosóbaktywnieuczestniczywkulturzeistrukturachgrupywiększo-
ściowej,pozostającjednocześniewdalszymciąguwwiększymlubmniejszym
zakresiewkulturzeistrukturachgrupymniejszościowej.
A.Sadowskizauważa,żenaBiałostocczyźnie
(...)obokzasadniczychprocesówasymilacjispołecznościprawosławnychdonarodu
polskiego,nagruncieiwobrębieprawosławnegosubstratukulturowegokształtujesięnowa
kategoriadojrzałychnarodowoBiałorusinów(...)(SADOWSKI,1999,s.185).
Należyjednakzaznaczyć,żetenprocesnieobjąłdotychczasszerokichkrę-
gówspołeczeństwa.Zbiałoruskościąidentyfikująsięprzedewszystkimdziałacze
19Zob.Mapypomocnicze(V)iMapylingwistyczne(1).
