Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Częśćwstępna
31
nieewoluująwkierunkuświadomościpolskiej.Zbadańprzeprowadzonychprzez
A.Sadowskiegowynika,żepołowamieszkańcówwojewództwapodlaskiegowy-
znaniaprawosławnegookreślasiebiejakoprawosławnychPolaków(SADOWSKI,
1999,s.181–182).Badaczewskazująnatakieuwarunkowaniapolskiezachodzą-
cychprocesówasymilacyjnych,jak
(...)możliwośćuzyskaniaawansuspołecznegowPolsce,znajomośćprzyswojonego
wszkole,acorazczęściejtakżewrodzinie,językapolskiego,przywiązaniedohistorii
ikulturypolskiej,ucieczkaodsytuacjimarginalnościkulturowejiinne(SADOWSKI,
1999,s.182).
Zachodzącychprocesówasymilacyjnychniebyłowstaniezahamowaćpoja-
wieniesięnamapiepolitycznejEuropysuwerennejBiałorusi.J.Czykwin,który
badałświadomośćnarodowąuczniówliceówzbiałoruskimjęzykiemnauczania
wBielskuPodlaskimiHajnówce,trafniezauważa,żeBiałoruś
(...)istniejącafaktycznietylkoznazwyodpięciuwieków,Białoruśrozgrabiona
przezsąsiadów,zniszczonakulturowoiekonomicznie,bezsilna,zezdeformowanąprzez
pseudouczonychhistorią,zjęzykiemojczystymwypartymzewszystkichsferżyciaspołecz-
nego–takaBiałoruś,stojącajeszczedziśnakolanach,niemogłabyćiniejestpostrzegana
przezuczniówszkółśrednichjakoideał.UrodzenituBiałorusini,rocznikizlatsześćdzie-
siątych,siedemdziesiątychiosiemdziesiątychnieczująsięwżadensposóbpodmiotem,
spadkobiercąnarodowejhistoriiikultury.Niemająwięcmożliwościidentyfikowaniasię
zbiałoruskąrealnościąspołecznąiustrojową,niemajązatemiemocjonalnegostosunku
doBiałorusijakoduchowejojczyzny(CZYKWIN,1995,s.406;zob.takżeSADOWSKI,
1997b,s.115–127;por.takżeBARSZCZEWSKA,2015)20.
ProcesasymilacjispołecznościprawosławnejBiałostocczyznydonarodupol-
skiegoobjąłwnajwiększymstopniuosobyzamieszkałewmiastach,potomków
wcześniejszychmigrantówzewsidotakichmiast,jakBiałystok,BielskPodlaski,
Hajnówka,Siemiatycze,Sokółka.Rezultatyprocesówasymilacyjnychsątakże
corazbardziejzauważalnewwiejskichspołecznościachprawosławnych.Świado-
mośćstarszychmieszkańcówwsipozostajejednaknajczęściejnaetapieświado-
mościetnicznej,niezaśnarodowej,natomiastświadomośćmłodzieży,częściowo
takżeludziwśrednimwiekuwyraźnieewoluujewkierunkuświadomościpolskiej
(PAWLUCZUK,1972,s.131;SADOWSKI,1991,s.102–103;SAJEWICZ,1993,
s.125–139;zob.takżeSAJEWICZ,2000a).
A.Sadowskiuważa,że
(...)wprawosławnychśrodowiskachwiejskich(Białostocczyzny–M.S.)mamy
doczynieniazistnieniemtrzechpodstawowychkategoriispołecznychwyróżnionychze
względunaobecnystanświadomościnarodowej:Polaków–prawosławnych,prawosław-
nych(kategoriaporednia)orazBiałorusinów.Wodróżnieniuodśrodowiskmiejskich,
wktórychkategoriezewnętrznesąstosunkowoliczne,wśrodowiskachwiejskichnajbar-
20SzerzejokształtowaniusięświadomościnarodowejBiałorusinówzob.RADZIK,2000.