Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
JeszczedalejwswychpoglądachzaszedłJanJakub
Rousseau(1712-1778),któryprzekonywał:
Wydajesięwistocie,żejeśliniepowinienemczynićkrzywdy
bliźniemu,tonietylkodlatego,żejestonistotąrozumną,
iledlatego,żejestonistotączującą;właściwośćta,wspólna
jestzarównozwierzęciu,jakiczłowiekowi,musidawać
zwierzęciuprzynajmniejtojednoprawo,byczłowieknie
zadawałmucierpieńzbytecznych27.
WkoncepcjiRousseaubliskośćmiędzyczłowiekiem
azwierzęciemopierałasięnawspólnocieodczuwania,anie
napokrewieństwieintelektualnym.Nieprzypisywałfaunie
duszy,azatemwciążwtymzakresieróżniłasięodludzi.
Jednakpodobnapłaszczyznaemocjonalnabudowaławięź,
którąwiększośćwcześniejszychmyślicieliodrzucała.Podob-
nepoglądygłosiłtakżeWolter.Kwestionowałprzedewszyst-
kimprawoludzidotraktowaniazwierzątjakistot,którym
nieprzysługujążadnewzględymoralne.Przeciwstawiałsię
takżenieograniczonemuużywaniuichjakoprzedmiotów
służącychdozaspokajaniapotrzeb
28.
KoniecwiekuXVIIIprzyniósłzatempodwalinypod
współczesneideepostrzeganiastatusuzwierząt.Naj-
istotniejszeokazałysiętupoglądyJeremy’egoBenthama
(1748-1832).Brytyjskifilozofzdecydowanieodrzucił,cho-
ciażbywwydanejw1789rokurozprawieWprowadzenie
dozasadmoralnościiprawodawstwa,tradycyjnypogląd
wykluczającyzwierzętaznmoralnejwspólnoty”zpowo-
dubrakuokreślonychcechczyatrybutów.Zaakcentował,
podobniejakHume,pomosty,którełącząświatzwierzęcy
zludzkim.Nawetnagrunciejęzyka,jakimsięposługiwał
filozof,czytelnajesttazmianaoptyki.Używałsformuło-
wań:ninnezwierzęta”,nresztażywychstworzeń”,nniższe
rodzajezwierząt”,czymukazałpewnąciągłośćibliskość
27
J.J.Rousseau,Trzyrozprawyzflozofispołecznej,przeł.H.Elzenberg,
PWN,Warszawa1956,s.133-134.
28
W
.Tyburski,Człowiekiświatzwierzątł,s.19.
