Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dukującymiędzybłoniakairakapłuca),barwnikianilinowe(rakpęcherza
moczowego),chrominikiel(rakdrógoddechowychipłuca),PCV(rak
wątroby).
zKancerogenyfizycznekojarząsięprzedewszystkimzpromieniowa-
niemultrafioletowymijonizującym.Promieniowanieultrafioletowejest
odpowiedzialnezaindukowanienabłonkowychnowotworówskóryoraz
czerniaka.Działaniekancerogenneprzypisujesięgłówniezakresowi
UVB,jednakzakresUVArównieżmożeindukowaćnowotwory.Promie-
niowaniejonizującejestobecnierzadkoprzyczynąnowotworzenia:koja-
rzonejestgłówniezbiałaczkamiirakiemtarczycy.
zWśródczynnikówbiologicznychnależywymienićprzedewszystkim
wirusy.Wirusbrodawczakaludzkiego(HPV)jestgłównym,azarazem
prawdopodobnieniezbędnymczynnikiemwywołującymrakaszyjkimaci-
cy.WirusEpsteina-Barr(EBV)jestzwiązanyzniektórymichłoniakami,
ziarnicązłośliwąirakamijamynosowo-gardłowej.Zkoleiwirusmięsaka
Kaposiego(KSHV;HHV-8)powodujepowstanietegonowotworu,awirus
zapaleniawątrobytypuB(WZW-B)jestodpowiedzialnyzapowstawanie
rakówzkomórekwątrobowych.
Wnielicznychprzypadkachwykazanozwiązekbakteriizonkogenezą.Za-
każenieHelicobacterpylorimożeindukowaćchłoniakiżołądka;bezpo-
średnizwiązekzrakiemżołądkaniejestudowodniony.Rolaprzewlekłych
infekcjiwpowstawaniuniektórychnowotworówjestdyskutowana–oile
niekiedywystępujezwiązekstatystyczny,otylebrakdowodównazwią-
zekprzyczynowo-skutkowy.
zWażnąrolęwpowstawaniunowotworówodgrywająhormony.Oddaw-
naznanyjestzwiązekpomiędzypodawaniemestrogenówawzrostemza-
chorowalnościnarakatrzonumacicy,rakapiersiczyteżtworzeniemgu-
zówwątroby.Istotnezależnościwykazanodlalekówstosowanychjako
hormonalnaterapiazastępcza(HTZ)czyteżdoustnaantykoncepcja.Po-
nieważsameestrogenypowodująznaczneryzykozachorowanianaraka
endometrium,takąmonoterapięmożnastosowaćtylkoukobietpowycię-
ciumacicy.Standardemsązatemkuracjezawierającezarównoestrogeny,
jakigestageny,czylisubstancje,którełagodząwpływestrogenównaen-
dometrium.Ostatnioopublikowanebadaniawykazały,żeHTZwiążesię
zezwiększonymryzykiemzachorowanianarakapiersi,atakżewystąpie-
niaudarówmózguizatorowościpłucnej;zmniejszanatomiastczęstośćra-
17
