Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wświat(wnjegoból”),któryzbawia,leczwspółistotneznimosobyOjca
iDuchaŚwiętego–awszczególnościOjca–radykalnietenświattranscen-
dują.OilewJezusieChrystusiewyrażasiębliskośćBogaiświata,otyle
wOjcumamydoczynieniazabsolutnątranscendencjątegosamegoBoga
wobecświata–zNieuwarunkowanym,Nieskończonością90iTajemnicą.
Przełamaniemitupoleganausunięciu–uwikłanychwświatirozu-
mianychantropomorficznie–rozmaitychbóstw(herosów,demonówitp.)
iprzyjęcie–jakmatomiejscewreligiiżydowsko-chrześcijańskiej–mo-
noteistycznejkoncepcjiBogajakoTranscendencji91.PrzyczymzaMarce-
lemnależałobypodkreślić,żetranscendencjaBoganiepociągazasobą(nie
musi–anawetniemoże–byćtakinterpretowana)Jegozupełnejniepozna-
walności(przekraczaniawszelkiegoludzkiegodoświadczenia–wnajszer-
szymsensietegoostatniego):nćTranscendentny’nietylkoniemożeoznaczać
ćtranscendentnywobecdoświadczenia’,aleprzeciwnie–powinnomócza-
istniećdoświadczenieczegośtranscendentnegojakotakiego,botylkopod
takimwarunkiemtosłowomasens”920
WzasadziepodanewyżejokreślenieBogapokrywasięz(streszczasięw)
Anzelmiańskim(AnzelmzCanterbury)określeniuBogajakoczegoś(bytu),
ponadco(ponadktóry)nicwiększegoniemożebyćpomyślane.Wistociebo-
wiemskoroBógjestjednymjedynymcausasui,towszystkoinneniema
wsobiezasadywłasnegoistnienia,ergoniemożebyćodBoganwiększe”
(doskonalsze).Możnabyewentualniepytać,czytoAnzelmiańskiepojęcie
Bogajestndobrzeskonstruowane”–adekwatneiniesprzeczne(?).Uważam,
żetak.Iniechodzitutylkoomnożenienazwprzymiotówzprzedrostkiem
nnaj”czynwszech”93.Decydującyjesttuwłaśnienmomentcausasui”,który
wskazujenaabsolutnenieograniczenieBoga.Bezwzględnapierwotnośćby-
towa(niezależnośćwistnieniu,aprzeto–nieskończoność,odwieczność94)
90Wprowadzonychtutajrozważaniach,atakżewprzemyśleniachinnychauto-
rów,doktórychrozważaniatesięodwołują,częstonieskończonośćpojawiasięjako
atrybutBoskości(nieskończenieróżny,nieskończeniepotężny,nieskończeniedobry
itd.,itp.).Trzebaprzytympowiedzieć,że–podobniejakwnaucefizyki,gdziemówi
sięczasemonieskończonejmasie,gęstościczykrzywiźnieczasoprzestrzeni–nie
bardzowiadomo,ocochodzi.Najbardziejprecyzyjnymużyciemterminunnieskoń-
czony”wobecBogajestbodajto,któreodnosisiędonieskończonegotrwaniawczasie
(choćionomożebyćpodważaneprzezkoncepcjęaczasowościBoga).Wpozostałych
wypadkachmaonosensmocnometaforyczny.Pozakontekstemczasowym(odwiecz-
ność,czylinodnieskończoność”indonieskończoność”)określenieBogalubjakiegoś
jegoatrybutujakonieskończonego(albo–conajednowychodzi–opatrywaniejego
nazwyprzedrostkiemnwszech”)wyrażanajczęściejjegoradykalnąodmiennośćod
całegobytustworzonego,aledosamegorozumieniarzeczyraczejniewielewnosi.
Cóżtobowiemmożeznaczyćdlaczłowiekanp.nbyćnieskończeniedobrym”:zawsze
dobrym?,wszędziedobrym?,tylkodobrym?ł
91P.Tillich,PytanieoNieuwarunkowane,dz.cyt.,s.191.
92G.Marcel,Tajemnicabytu,dz.cyt.,s.70.
93Chociażponiekądteż,gdyżjeślimówię,żeBógjestbytemnajwyższym,to
znaturyrzeczynicwyższegoodNiegoniemożebyćpomyślane.
94Namarginesiezwrócętylkouwagę,że–zewzględunaodwieczność(czasową
nieograniczoność)istnieniaBoga–niewłaściwejestmówienie,żeBógistniejenod
–59–
