Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Meandryśredniowiecznejetnologii–
MikołajOlszewski
17
zludzioraznawróżby,któresąrówniebezbożne,cogłupie.Wobectego
nawrócenieoznaczałoteżzawszepostępwrozwojuumysłowym.Istotne
miejscewtakichcharakterystykachzajmujetakżeokrucieństwopogan,
bliskiezwierzęcemu-znowutypowytoposantyczny,azwłaszczakrwio-
żerczośćskierowanaprzeciwchrześcijanom.PoszczególnegrupySłowian
charakteryzowanesąwdośćjednorodnysposób,zgodniezzałożonym
modelempogaństwa-barbarzyństwa,którepełniwwiększymstopniufunk-
cjępiętnamoralnegoniżkategoriiopisowej.
Zewzględunaskupienieuwaginakwestiachreligijnychwopisach
pogan-barbarzyńcówniejestniczymzaskakującym,żecałyprocestrans-
formacjiopozycjikultura-barbarzyństwowprzeciwstawieniechrześcijań-
stwo-pogaństwoMülleropisujeteżjakozamianęsubiektywizmukulturo-
wegonasubiektywizmreligijny.
Samojednakistnieniekultówpogańskichdomagasięjakiegośwyja-
śnieniateoretycznego.Kilkakomplementarnychteoriinatematgenezy
bałwochwalstwa,dostarczajużsamoPismośw.,najważniejszewtymwzglę-
dziesąrozdziały13i14KsięgiMądrości,wktórychodnajdziemyeuheme-
ryzm,koncepcjękultusiłnatury,wspomaganąprzezstrachprzedniebez-
pieczeństwamiprzezniepowodowanymi,wreszcieludzkieumyślnelub
bezwiednezmyślenia.Cozaskakujące,teoretycznerozważanianadistotą
igeneząpogaństwaautorzychrześcijańscywspieralifilozofiąantyczną,
wktórejbeztruduodnaleźćmożnawymienionetezy.PonadtouOjców
Kościołapojawiłasięteoriajednościgenetycznejwszystkichreligii,we-
długktórejjakwszystkienarodywywodząsięzjednegopnia,amianowi-
ciezroduNoego,taksamowszystkiereligiesązniekształconymi,zepsuty-
miwersjamiwiarystarotestamentowej.Koncepcjata,mimożespleciona
ściślezBiblią,maswojeantecedencjewfilozoficznejteziepramonote-
izmu.Najistotniejszymjednakżeipowszechniestosowanymprzezcałeśre-
dniowieczewyjaśnieniempochodzeniapogaństwajestdziałaniedemonów.
Onestojąwłaściwiezawszelkimiformamikultówniechrześcijańskich,
łudząswoichwyznawcówpozornąskutecznościąmodłówitp.
Zarównoelementynowe,świadcząceoistotnejzmianiewpercepcji
człowieka,dzieląceświatstarożytnyichrześcijaństwo,jakito,cozestaro-
żytnościtrwawczasachpóźniejszych,przyczyniałysiędosilnegouchrze-
ścijanprzekonaniaowłasnejwyższościkulturowej.Patrzylioninaotacza-
jącyichświatpóźnegocesarstwa,któryuchodziłprzecieżzaszczytrozwo-
jukulturowegoludzkości,zwyższościąmoralną,atymsamymzjeszcze
większąwyższościąspoglądalinatowszystko,couznawanozaniższeod
