Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
następowałjedynieparokrotnie51.Wśródtychniewieluprzypad-
kówporządkudwubiegunowegoprzywoływanejakopodstawa
analizprzypadkiładuświataantycznegoopartegonadwóch
biegunach:AtenachiSparcie,apóźniejRzymieiKartaginie.Hi-
storycznąanalogięzRzymemiKartaginąprzywołałD.Acheson
(nAhighlypossibleSovietbreakthroughmightopenupthreecon-
tinentstoSovietpenetration.Likeapplesinabarrelinfectedby
disease,corruptionofGreecewouldinfectIranandalltheeast
[...]likewiseAfrica,Italy,France[...]NotsinceRomeandCartha-
gehadtherebeensuchapolarizationofpoweronthisearth”)52
27lutego1947r.wtrakciespotkaniaprezydentaH.Trumana
zreprezentującymipostawęizolacjonistycznąprzedstawicielami
Kongresu,uzasadniającniąkoniecznośćudzieleniapomocyGre-
cjiiTurcji-powstrzymaniaZSRR53.
Porządekwestfalskiwyrażałwolębudowyspołecznościmiędzy-
narodowejgrupującejsuwerennepaństwairegulowanejzasadą
równowagisił-zasadąkonstytutywnątraktatupokojowegokoń-
czącegowojnętrzydziestoletnią54.Równowagasiłznalazłaswój
międzynarodowoprawnywyraznormatywnywtraktaciezUtrech-
tu(1713r.),przyznającymtakisamudziałHabsburgomiBur-
bonomwsukcesjihiszpańskiej-iustumpotentiaeequilibrium55.
51Winnychprzypadkach-wstarożytności(VIiVIIw.)dynastieSasanidzkaiBizan-
tyjska,wXVIIIw.WielkaBrytaniaiFrancja,wXIXw.WielkaBrytaniaiRosja-nie
dążyłydozniszczeniadrugiejstronytraktowanejjakowróg.
52Pełniłwówczasobowiązkiasystentasekretarzastanu;cyt.za:J.T.McNay,Acheson
andEmpire:theBritishAccentinAmericanForeignPolicy,Columbia2001,s.33.Należy
torozważaćwrelacjidoopiniiHamiltonanatematkorelacjipomiędzyustrojemspo-
łeczno-gospodarczympaństwaaskłonnościądoagresji(zob.przypis171).
53PoglądtensformułowałAchesonrównieżwnotatcedoprezydentaztegosamego
dnia.
54SzerzejL.Gross,TePeaceofWestphalia,1648-1948,AJIL1948,vol.42,s.20in.
55PrzedmiotemsukcesjibyłahiszpańskamonarchiaKarolaII(lata1665-1700),nim-
perium,nadktórymnigdyniezachodziłosłońce”
,państwonaskrajuzapaściwkonse-
kwencjinieudolnychrządówsprawowanychwimieniuwładcy,któryzostałkorono-
wanywwiekuczterechlat(jużwcześniej,bow1641r.,HiszpaniautraciłaPortugalię).
BezpotomnaśmierćostatniegowładcyzhiszpańskiejliniiHabsburgówotworzyła
drzwidosporuosukcesję,doktórejpretendentamibyli:królFrancjiLudwikXIV
,ce-
sarzAustriiLeopoldI,synelektorabawarskiegoJózefFerdynand,książęSabaudiiWik-
torAmadeuszIIikrólPortugaliiPiotrII.SukcesjanarzeczFrancjialboAustriidałaby
każdemuztychpaństwpozycjędominującąwEuropie,oczymdecydowałnietylko
europejskikomponentterytorialnyHiszpanii,aleprzedewszystkimwpływyzhandlu
zjejamerykańskączęścią.Upodłożakonfrontacjitkwiłtakżespórideologicznyza-
grożonejkatolickimprozelityzmemFrancji,protestanckiejAngliiiHolandii.Teobawy
stanęłynaprzeszkodziewrealizacjitestamentuKarolaII,którysukcesorem-dążącdo
zachowaniajednościimperium-uczyniłfrancuskiegoBurbonaFilipa,księciad)Anjou,
wnukamonarchyLudwikaXIV
.Przeciwkotejsukcesjiuformowałasiękoalicjaangiel-
sko-holenderskazudziałemDaniiorazwiększościksięstwRzeszy,którawypowiedziała
Fundamenty
porządku
westfalskiego
41
1.2.Organizacjemiędzynarodowewnowymładzieświatowym