Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odktórychnastawieniaihumoruzależałowówczasto,ktożył,akto
ginął.WewspomnieniachBielawskiegonatknąćsięmożna—wśród
wieluPolakówzdrajcówiPolakówmorderców—tylkonajednego
sprawiedliwegoPolaka,któryzdecydowałsięnieśćbezinteresowną
pomoctropionymŻydom.ByłnimniejakiKorczak,biednychłop
zZająca,wsipołożonejkilkakilometrównapołudnieodWęgrowa.Dla
szukającegoratunkuBielawskiegozachowanieKorczakaokazałosiętak
szokujące,żezapisał:„Czytowszystkobyłosnem?CzyKorczakbył
aniołempodpostaciąmężczyzny?Niemogliśmytegozrozumieć.Może
wiedział,żewojnaniedługosięskończyiwykalkulowałsobie,żewarto
byćdlanasmiłym.Wkażdymrazieniktnasdotądtaknietraktowałinie
widzieliśmywtymsensu.Późniejpojawiłasięodpowiedź.Istnieją
Polacy,którzyniesąobojętni,postępująodważnie,jakszlachetni,
czujący,przyzwoiciludzie.NiewszyscyodwrócilisiędoŻydów
plecami”.KonstatacjaBielawskiegoniejestodosobniona:czytając
relacjepolskichŻydówocalonychzZagłady,razporaznatrafiamy
napodobneopisy,będącewyrazempiekącejgoryczyspowodowanej
powszechnąwrogością,zjakąstykalisięnacodzień.ChilKirszenbaum,
ukrywającysięwniezbytodległymodWęgrowaMińskuMazowieckim,
wtychsłowachpodsumowałswojeprzeżycia:„chciałbymtęczęść
opisówzakończyćjakimśpozytywnymczynemPolakówwobecŻydów.
Obracamdziennikiorazpóźniejszenotatki,żebycośznaleźć,ale
niestetyniczegonieznajduję.Chybajaniemiałemszczęściadotakich
informacji”20.
Węgrówzostałwyzwolonywsierpniu1944roku.Dlanielicznych
ocalałychŻydów,którzypodobniejakBielawskizaczęliściągać
domiasteczka,wyzwolenienieprzyniosłojednakkresugehenny.
NastawieniewiększościPolakówdopowracającychŻydówbyło,
mówiącoględnie,wrogie.PiszeotymobszernieBielawski,awtórują
muinniŻydzi,którzy—zregułynadośćkrótko—pojawilisię
wokolicy.WilliamSchneiderman,byłyżołnierzWrześnia21,apotem
członeksonderkomandawTreblince,równieżpojawiłsięwWęgrowie.
Wspominawrogą,napiętąatmosferę,któratowarzyszyłanielicznym
Żydompróbującymodnaleźćsiępowojennymkataklizmie.Rachunek
krzywdbyłdługiiwieluPolakówniemiałoochotystanąćtwarzą
wtwarzzludźmi,którychpodczaswojnyskrzywdzili,októrych
