Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Podstawowepojęciaiepidemiologiapaleniatytoniu
WskaźnikIntensywnościPalenia(TestHSI-HeavinessofSmokingIndex)(Siemińska,
2011).Wprzypadkuludzistarszychrzadkopalącychtytońlubmłodychwypalających
kilkapapierosówtygodniowo,którzyznajdująsięwewczesnejfazieuzależnienia,
testytemogądawaćwynikiujemne,mimożedanaosobamasilnepoczucieutra-
tycałkowitejniezależnościodpalenia.Wtychprzypadkachlepszerezultatymożna
uzyskać,stosującTestKontroliUzależnieniaodNikotyny(TheHookedonNicotine
ChecklistHONC),którypozwalanawykrycieuzależnieniaocharakterzebehawio-
ralnym,kiedyjużrzuceniepaleniastajesięproblemem(DiFranza,2002).
Stadiazamianynaprzykładziezaprzestaniapalenia3
Rzucaniepaleniaprzebiegaprzezetapy,którewliteraturzezostałyopisane
jakofazygotowościdozaprzestaniapalenia,stadiazmiany.Byłyonewielokrot-
niemodyfikowane(Prochaska,DiClemente,1983;DiClemente,1985;Kon-
sensus…,2008;Prochaskaiwsp.,2008)(ryc.1).Czaspozostawaniawkażdym
stadiumjestsprawąindywidualną.Przejściewszystkichprowadzićmożedo
krótkotrwałejlubdługotrwałejabstynencji.Niektóreosoby,wcelucałkowitego
zaprzestaniapalenia,przechodząprzeztencyklkilkakrotnie.Niejestjednakko-
nieczne,abyzakażdymrazemwracaćdopierwszegostadium.
-Stadium1–prekontemplacja.Człowiekwypieramyśliozmianiezachowania
(zaprzestanialubograniczeniapalenia)lubodczuwaniechęćdojejzmiany.Uru-
chamiamechanizmyobronne,któreniedopuszczająmyśliorzuceniupalenia,
acałaenergiaskierowanajestwkierunkutłumaczeniasobieiinnympowodów,
dlaktórychpowinnadalejpalić.Palenienatymetapiezaspokajapotrzebypala-
cza,częstozwiązanejestzwysokimstopniempsychospołecznegoifizycznego
uzależnienia4odtytoniu.Osobaznajdującasięnatymetapiejestzwykleprzeko-
nana,żeniebyłabywstanierzucićpalenia,czujesiębezsilna.Bezsilnośćwynika
częstozpowoduuznaniasytuacji,wjakiejsięznajduje,jakobeznadziejnej.
-Stadium2–kontemplacja.Palącyzauważa,żemaproblem,izaczynamy-
ślećotym,abytozmienić,jednakplanyniesąbliżejokreślone.Osobynatym
etapiesączęstodalekieodzaangażowaniasięwdziałania,zastępujądziałanie
myśleniemoproblemie.
-Stadium3–przygotowanie.Osobapalącazmieniasposóbmyślenia,koncentru-
jesięnienaproblemie,alesposobiejegorozwiązania.Bardziejzaczynamyśleć
oprzyszłości,anieoprzeszłości.Większośćosóbwtejfazieplanujepodjęcie
działaniawnajbliższymczasie,wprowadzaostatniepoprawkiprzedwprowadze-
niemzmian,częstopublicznieogłaszatermin,kiedyzacznierzucaćpalenie.
3Wewcześniejszychpracachznaleźćmożnaterminfazygotowościdozaprzestaniapalenia,
wpóźniejszychpracachautorzyużywająterminustadiazmiany,poszczególnezaśfazyzmiannmo-
delemzmian”.Modeltendotyczynietylkorzuceniapalenia,lecztakżezmianinnychzachowań,
np.odchudzania.
4Szczegółowyopisdotyczącyzmianwfunkcjonowaniuorganizmuorazzachodzącychproce-
sówpoznawczychibehawioralnychwnastępstwiepaleniatytoniuprzedstawionowrozdziale3.
16
