Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stałeobcowaniemyśliwegozeświatemzwierzęcymiłowieckieumiejętności
podstępnegopodchodzeniazwierzątwprzebraniu,wsposóbnaśladującyich
poruszanie,wpłynęłynapowstaniecharakterystycznegosystemuświatopoglą-
dowegowówczesnejświadomościspołecznej.
Badaczedoszlidoprzekonania,żewpaleolicieistniałzwiązekmiędzyświa-
temludzkimizwierzęcymorazżebyłodwzorowywanywsztuce,coznalazło
wyrazwkoncepcjitotemizmu
38.Totemwdawnychreligiachoznaczałzwierzę,
roślinęlubprzedmiotbędącyobiektemkulturodulubplemienia.Pełniłfunkcję
ochronnąiprzywódczą.Opiekowałsięwspólnotą.Nazywanybyłnojcem”lub
nstarszymbratem”.Wzamianzatoniemożnabyłonaniegopolować,zabijać
go,czynićmujakiejkolwiekkrzywdy.
Badaczebyliprzekonani,żefigurkiwprzeszłościbyłytotemami.L.M.Tarasow
uważał,żeniektórestatuetkinoszonebyłydogórynogami(stwierdzonotousta-
tuetekzMalty,BurietiKostienekI)
39.Okobiecychizwierzęcychtotemachpisał
takżeD.E.Hajtun.Stwierdziłpodobieństwokobiecychstatuetek(np.zWillen-
dorfII)zprzedmiotamiopisanymiwaustralijskichmitach.Byływnichrównież
opisanewyobrażeniakobietbezelementówtwarzy,alezrealistycznyminakryciami
głowy.Hajtunprzypuszczał,żesąobrazemtotemów-przodków
40.Podobnieuważał
A.S.Gruszczyn.Sądził,żewpaleoliciewierzonowmagicznyzwiązekkobiety
izwierzęcia.S.N.Zamiatninprzyjął,żefigurkikobiecewykorzystywanowczasie
praktykmagicznychwceluzapewnieniaudanegopolowania,aobecnośćtzw.
ogonówiinnychelementównarzeźbachmogłabyćwyjaśnionapoprzezudział
kobietwobrzędachmagicznychjakoszamanek.TymsamymZamiatninodrzucał
przekonanieokobiecymbóstwiewpaleolicie.PodobnieA.P
.Okładnikowuważał,
żewcentrumsztukipaleolitycznejstałozwierzęizwiązanazżyciemspołecznym
kobieta.Onasymbolizowałakulturę,zwierzęoznaczałopolowanieiświatnatury.
Ornamentynafigurkachrównieżmiałyspecjalneznaczenie,np.zdobieniana
przedstawieniachptakówOkładnikowłączyłzniebem,ziemiąiprzyrodą
41.
Zabiegimagiczne,którychgłównymelementembyłasztuka,miałynacelu
zapewnieniepłodnościirozrodczościwśródzwierzątiludzi;sprzyjałytakże
pomyślnościwpolowaniu.Kontekstmagiiipłodnościwsztucepaleolituposze-
rzonowięcoznakiowalnelubtrójkątne,przedzielonepionowąkreską.Interpreto-
wanojejakołonokobiece-symbolrozrodczości.Opróczfigurekotyłychkobiet
typunWenus”symbolikakobiecastałasięistotnymelementemmagicznegopo-
mnożenialiczbyzwierzątiludzi.
Hipotezatotemizmuorazmagiiłowieckiejzyskaławieluzwolenników,ale
takżeprzeciwników.Krytycepoddawanozwłaszczaargumentyświadczące
38W.Szafrański,Prahistoriareligiinaziemiachpolskich,Warszawa1987,s.34.
39L.M.Tarasov,PaleolitičeskaâstoânkaGagarino,nMateralyiissledovaniapoarcheologii
ZSRR”1965,nr131,s.111-140.
40Z.A.Abramova,Izobraženiâčeloveka...,s.69.
41Z.A.Abramova,Paleolitičeskoeiskusstvo...,s.8.
20
