Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niemniej,omawianepojęciewydajesięzbytistotne,zwłaszczadlaopisania
przemianzachodzącychwświeciewspółczesnym,bytakłatwozniegozrezygno-
wać.Mimowszelkichułomności,niemainnejkategorii,którawrównymstopniu
pozwalałabyuchwycićteaspektyżyciajednostekorazistnieniagrup,któredoty-
cząichsamo-świadomości,umiejscowieniasiebieorazinnychwświeciespołecz-
nymorazuniwersumsymbolicznymczyteżichzorientowanychnawartościdzia-
łań(por.Kantner2006:506).Warunkiemdlajejefektywnegowykorzystaniajest
jednakprecyzyjneokreślenietego,jakwobrębiekonkretnegobadaniarozumiana
jesttożsamość,cojestwłaśniecelemtegorozdziału.
Przedewszystkim,przedmiotemniniejszejpublikacjijesttożsamośćzbiorowa,
którąuznajęzawłaściwośćkonkretnegopodmiotuzbiorowego,wodróżnieniuod
tożsamościjednostkowejorazspołecznej,któretraktujęjakoprzynależneindy-
widualnymaktoromspołecznym.Najogólniej,tożsamośćjednostkowąuznajęza
splotatrybutówiznaczeńprzypisywanychsobieprzezjednostki,zaśtożsamość
społeczną-zatożsamośćprzyjmowanąlubnarzucanąjednostkomwceluumiej-
scowieniaichwprzestrzenispołecznej(zob.Snow2001:2213;por.Melchior1993;
Turner1985;Weigert1986).Tymczasem,wstępnie,tożsamośćzbiorowąuważam
zasplotatrybutów,określeńiznaczeńprzyjmowanychprzezpodmiotyzbiorowe6.
Wliteraturzeprzedmiotupojawiasięrównieższereginnychokreśleńwiąza-
nychzpojęciemtożsamościzbiorowej-ZbigniewBokszański(2006:59.62)jako
najczęściejużywanewymieniam.in.tożsamości:narodową,etniczną,religijną,
ruchuspołecznego,ponowoczesną.Uznaję,żewskazanetożsamościsąpoprostu
różnymiodmianamitożsamościzbiorowej,jeślisąodnoszonedoposzczególnych
rodzajówpodmiotówzbiorowych:grupnarodowych,etnicznych,religijnychitd.
(m.in.Schlesinger1987;Zygmunt1970).Jednakże,gdystosowanesąwodniesie-
niudopodmiotówindywidualnych,wówczassąodmianamitożsamościspołecz-
nej,określającyminarodową,etniczną,religijnąitd.identyfikacjęjednostek(m.in.
Babiński1997;GorbaniukiGorbaniuk2006;Kłoskowska2005;NadazdiniWit-
kowska2001;Sadowski1995b)7.Dlategoteżuważam,żewprzypadkupodmio-
tówzbiorowychdlauniknięcianiejasnościbezpieczniejjestużywaćprecyzyjnych
pojęć,np.ntożsamośćzbiorowagrupynarodowej”czy,analizowanawniniejszej
publikacji,ntożsamośćzbiorowawspólnotyreligijnej”.
Jestwielerodzajówpodmiotówzbiorowych,dobadaniaktórychmożezostać
wykorzystanakategoriatożsamościkolektywnej.Cozatymidzie,podstawydojej
teoretycznegoopracowaniaznaleźćmożnawwielugałęziachsocjologii,atakże
innychnauk,wtymm.in.antropologii,historiiczyfilozofii.Niewątpliwie,pierw-
szymchronologicznieidodziśnajważniejszympolemstosowaniaanalizowanego
6
Dokładniejszadefinicjaprzedstawionazostaniewdalszejczęścirozdziału.
7
Oczywiście,pojawiasięproblemnprzejawianiasię”tożsamościzbiorowychprzezprzynale-
żącedodanejgrupyjednostki,wrazzcałątematykąrelacjimiędzyindywidualnymawspólnotowym
wymiaremżyciaspołecznego.Jesttotymistotniejsze,żerozstrzygnięcietychkwestiidecydujem.in.
omożliwościachempirycznegobadaniatożsamościzbiorowejprzywykorzystaniutechnik,wktórych
jednostkąbadaniasąpojedynczyludzie.
24
