Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
artefakt,arbitralnietworzonyprzezczłonkówdanejzbiorowości,wzgodziezobo-
wiązującymiskryptamikulturowymiorazrelacjamiwładzy.Natomiastwwersjach
umiarkowanych,próbującychpogodzićujęcieesensjonalistyczneikonstruktywi-
styczne,reprezentowanychm.in.przezAnthony’egoSmitha,jestonatraktowanajako
opartaopewnennaturalne”podstawy-atrybutymająceistotneznaczeniedlaczłon-
kówdanejzbiorowości,będącefektemzarównokontynuacjiistniejącejwspólnoty,jak
iświadomejmanipulacji(por.m.in.Cerulo1997:387.390-391;Snow2001:2215)11.
Wśródprzyczyn,którezdecydowałyoprzejściudokonstruktywistycznejper-
spektywywtematycetożsamościzbiorowych,jednązistotniejszychbyłrozkwit
narodowychispołecznychruchóworazzaangażowanietychruchówwpolitycz-
ne(tj.zorientowanenaosiąganiecelów)działania,cowzbudziłozainteresowanie
kwestiąpodmiotowościgrupowej,atakżespołecznymiipolitycznymikonsekwen-
cjamijejpowstawaniaoraznuaktywaniania”(zob.Cerulo1997:386).Równiezna-
czącymczynnikiembyło,paradoksalnie,wspomnianejużpojawieniesięnproblemu
tożsamości”,tj.poddaniawwątpliwośćnnaturalności”ioczywistościzbiorowych
tożsamościorazzwróceniauwaginato,żeichcharakterwdużymstopniuuzależ-
nionyjestodjednostektworzącychdanągrupę.Tozkoleibyłowynikiemm.in.
rosnącegoróżnicowaniaspołeczeństwa,atakżestopniowegoodrzucaniakategorii
nmetaspołecznychgwarantówładuspołecznego”(np.rasy,religii,ekonomii)na
rzeczprzekonania,żetospołeczeństwokreujezasadyswojegodziałania.Dostrze-
żono,żekryteria,wokółktórychorganizujesiędefinicjeaktorówspołecznych,są
wdużymstopniuarbitralneizależneodskomplikowanegoukładustosunkówspo-
łecznych.Pytanieoto,jaktworzoneipodtrzymywanesązbiorowetożsamości
stałosięzatemkluczowe(zob.Bokszański2006:50-53;Michalski1995:6).
Jednązpierwszychprac,wktórychwprostpodjętazostałatematykakonstruo-
waniatożsamości(wtymprzypadkuetnicznych),byłapochodzącaz1969r.praca
EthnicgroupsandboundariespodredakcjąFredrikaBartha,wktórejteżporaz
pierwszytaksilniewyakcentowanoznaczenie,jakiedlategoprocesumato,coczłon-
kówdanejgrupyodróżniaodinnychzbiorowości12.JakwskazałsamBarth(2004:
349),głównymizałożeniamipracybyły,popierwsze,twierdzenie,żen[ł]grupy
etnicznesąkategoriamiokreślanymipoprzezaktyprzypisywaniaiidentyfikacji,któ-
rychdokonująsamidziałającyludzieidlategomająonecechyzorganizowanych
11
Wpewnymstopniuanalogicznadonmiękkiego”konstruktywizmujestkoncepcjaAlaina
Touraina,trafnieukazującaspołeczeństwojakoefektzarównopodtrzymywaniawzorówodziedziczo-
nychzprzeszłościiprzystosowaniasiędouwarunkowańwewnętrznychizewnętrznych,jakiak-
tualnychdecyzjiitwórczegoprzekształcaniasamegosiebie:nSpołeczeństwoniesprowadzasiędo
reprodukcjiczyadaptacji;jesttakżekreacją,samowytwarzaniem”(Touraine2010:5).Tęmożność
podmiotowegodziałaniaTouraine(2010:20)nazywanhistorycznością”,stwierdzając,żespołeczeń-
stwonnietkwijedyniewnaturze,nieposiadawyłączniehistorii,leczmatakżehistoryczność,zdolność
wytwarzaniawłasnegopolaspołecznegoikulturowego,swojegośrodowiskahistorycznego”.
12
Wjęzykupolskimukazałsięjedenrozdziałomawianejpozycji,autorstwaFredrikaBartha
(Barth2004).Przyodwoływaniusiędotejteoretycznejpartiiksiążki(uznawanejzajejnajważniejszy
fragment)korzystamwłaśniezjejpolskiegotłumaczeniazamieszczonegowzbiorzepodredakcją
MarianaKempnegoiEwyNowickiej.Natomiastprzywołującbadaniaempiryczneopisanewksiążce,
korzystamzjejangielskiegooryginału(Barth1969).
28
