Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wspomnianąjużwielośćpodmiotówzbiorowych,dojakichpojęcietomożebyć
zastosowaneorazichzróżnicowaniepodwzględemliczebności,typówwięzimię-
dzyczłonkami,stopniainstytucjonalizacjiitp.,dużymwyzwaniemstajesięopra-
cowanietakiejkoncepcjitożsamościkolektywnej,któranietylkomogłabyzostać
zaakceptowanaprzezszerszegronobadaczy,ale,przedewszystkim,byłabyodpo-
wiedniocałościowaiobejmowałabytakniejednorodnezjawiska.
Mimowszystko,próbatakazostaniewniniejszymrozdzialepodjęta.Najpierw
przedstawiępojawiającesięwliteraturzeróżnesposobypojmowaniatożsamości
zbiorowej,poczymokreślonezostaniemojerozumienietegopojęcia.Wkolejnym
podrozdzialeteoretycznejanaliziepoddanezostanąprocesytworzeniatożsamo-
ścikolektywnychorazczynnikiwarunkująceichprzebieg.Następnie,podjętabę-
dzietematykafunkcji,jakietożsamościzbiorowespełniająwświeciespołecznym.
Wostatniejczęścirozdziałuomówionazostaniestrukturaorazelementyskładowe
rozważanejkategorii.
1.Sposobyrozumieniapojęcia
Możnawyróżnićkilkasposobówuporządkowaniakoncepcjitożsamościzbioro-
wejistniejącychwliteraturzeprzedmiotu.Jedenznajbardziej,jaksięwydaje,roz-
powszechnionychorazchybanajlepiejoddającyistotędebatynadtożsamościami
kolektywnymi,odnosisiędoróżnicwdiagnozowaniuichgenezyidzieliistnieją-
cepodejścianadwiezasadniczegrupy:esensjonalistyczne(inaczej:substancjali-
styczne)orazkonstruktywistyczne.
a)Esensjonalizmversuskonstruktywizm
Podejściaesensjonalistyczne,najogólniej,ujmujątożsamośćzbiorowąjakonna-
turalną”iwłaściwienieuniknionąkonsekwencjęistnieniawśródczłonkówdanej
zbiorowościpewnychwspólnychatrybutóworazcechcharakterystycznych,wy-
nikającychm.in.zpredyspozycjipsychicznychczylokalnychuwarunkowań(zob.
Cerulo1997:386).Wperspektywieesensjonalistycznejwyróżnićmożnastano-
wisko:1)primordialistyczne,wedługktóregoupodłożakolektywnychtożsamo-
ściznajdująsięatrybutybędąceprzyrodzonymiwłaściwościamibiologicznymi,
niezależnymiodspołecznychuwarunkowań,takiejakpłeć,rasa,pokrewieństwo
oraz2)strukturalistyczne,zgodniezktórymatrybutydecydująceopowstaniuda-
nejtożsamościkolektywnejsązwiązanezpewnymokreślonym,nniezmiennym”
kontekstemspołeczno-kulturowym,np.klasąspołeczną,narodowością,etnicznoś-
cią(zob.Snow2001:2215;Szwed2007a:161).
Wujęciachesensjonalistycznych,tożsamośćzbiorowawzasadzieulegareifi-
kacji(zob.m.in.BrubakeriCooper2000:5-6)ijesttraktowanajakozjawisko
niezależneodjednostek-członkówdanejgrupy.Wynikatogłówniezzałożenia
ozdeterminowaniukształtutożsamościkolektywnejprzezatrybutyznajdującesię
ujejpodstaworazzprzekonania,żekulturowe,językoweczyprimordialistyczne
26
