Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziedzictwoimperialneipamięcipodzielonejEuropy|29
widocznyelementswoistegonwschodnioeuropejskiego”pejzażumemorialnego.Sąrealne
tragedieitraumy,którepowinnybyćprzypomniane–takie,wktórychpojawiasięproblem
radzeniasobiezwinąwspółsprawców,jakchoćbywprzypadkuzbrodniwJedwabnem.
Isą,szczęśliwie,głosy,któretentrudpodejmują:trudprzezwyciężaniatrzeciegoztypów
zapomnienia,jakiewymieniałwcytowanymjużstudiumF
.Ankersmit:kiedypamięćjakie-
gośszczególniedramatycznegodoświadczeniazprzeszłości,czasemnawetkryminalnego,
okazujesięzbytbolesna,byprzyjąćjąwzbiorowejświadomości,wzbiorowejpamięci.Ona
rzeczywiścieniepowinnazostaćzablokowanaprzezchwalebnewspomnieniaheroicznych
czynów,uogólnionychnacałąprzeszłośćwspólnoty.Jestjednakproblem,którywtym
konflikciepamięci,araczejwjegoschemacie,jakiproponujem.in.A.Assmann,zdajesię
umykać.Tokwestia:czypracazbiorowej(europejskiej)pamięcipowinnasięsprowadzać
wyłączniedotropieniawgorszejnEuropieWschodniej”tychzjawisk,któremieszcząsię
wowymtrzecimtypieAnkersmitowskiegozapomnienia/wypierania?Czydobrzejest,kie-
dydopuszczanesąjakoneuropejskie”tylkotegłosyzenWschodu”
,które–takjakP
.Ester-
házy–konstruująnthetrajectoriesofbringingthedarktolight”
,albote,którebiadają
nadnasymetriąpamięci”między(wzorowymi)Niemcamii(zacofanymi)społeczeństwami
krajównwschodnioeuropejskich”?Czytaktylkomożewyglądaćndialog”pamięcimiędzy
nZachodem”inWschodem”Europy?Czytomożebyćtylkondialog”nauczycielaiucznia,
terapeutyipacjenta?
nHegemoniceliteshavethepowertorestrictcountermemories;tomanipulatecultural
institutions,exhibitions,andmedia;andtocontroltheaccesstoarchivesandthedistri-
butionofmonumentsandritualsinpublicspace”–toprecyzyjneopisanierelacjiwładzy
międzypamięciąkulturowąipolitykąniezatrzymujesięnapoziomiepaństwanarodowego,
możetakżeokreślaćrelacjewewnątrzstrukturUE,np.relacjemiędzynBrukselą”(ijejnTask
Forces”)czynBerlinem”anwschodnioeuropejskimi”peryferiami22.Wartowtymkontek-
ścieprzywołaćniezwykletrafnąuwagęJanaAssmanna,któryzauważa,jaknhegemoniczne
elity”wykazująodstarożytnościtesametendencjedoautoidealizacjiizarazemdemoni-
zacjioraznodwartościowania”oponentówidoprotekcjonalnego(nterapeutycznego”
,po-
zwoliłbymsobiedopowiedzieć)traktowaniacałegospołeczeństwa.Tojestwciążtasama
moralnośćpanów–nthemoralityofoverlords,consciousoftheirresponsibilitytowards
theirunderlings,whosesenseoftheirmasterygrowsinproportiontotheirawarenessthat
othersstandinneedoftheirprotectionandpatronage”23.
Przyjrzyjmysięterazcharakterystycznemuprzykładowinprzezwyciężania”konfliktu
pamięci(wistocie:każdegopotencjalnegokonfliktu)zapomocątechnikinterapeutycznej”
.
SpójrzmynastudiumA.Assmann.Jegopierwszawersjapojawiasięwrazzposzerzeniem
UE.nToday,weseethatthefuturehaslostmuchofitspowertointegrate,whilethepastis
becomingincreasinglyimportantintheformationofidentity”
.Tapesymistycznaobser-
wacja,jakąpoczyniławówczasautorkaDerlangeSchattenderVergangenheit,posłużyłaza
22
P.Meusburger,Knowledge,CulturalMemory,andPolitics,[w:]CulturalMemories…,s.51,55.
23
J.Assmann,ThePriceofMonotheism,transl.R.Savage,Stanford2010,s.51.
