Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
|AndrzejNowak
Stanfordanazywanoneofthemostunambiguouscasesofgenocideinthehistoryofthe
twentiethcentury”?29.
Kiedyrysujesięliniępodziałuwprzestrzeni,podziałunadwabloki,konstruowane
ikontrolowaneodgórnie,tonawetgdychodzioblokipamięci–pojawiasięperspektywa
geopolityki.A.Assmannniebezdumyokreślajedenztychbloków(aściślej:tworzącągo
świadomiepolitykępamięci)jakohistorycznąnowośćnnegatywnejpamięci”
,ustanowionej
przedewszystkimprzeznajbardziejzaawansowanewtymprocesieNiemcy,któranempha-
sizedchangeanddiscontinuity,distancingitselfexplicitlyandvisiblyformtheformercri-
mes”
.Towłaśniemacharakteryzowaćnzachodnią”stronęeuropejskiejpamięci–npamięci
Holocaustu”
.ProfesorA.AssmannszukadlaniejpartnerapostronienGułagu”
.Szukana-
turalniewcentrumnwschodniej”częściEuropy–czyliwMoskwie.Ubolewa,żerosyjska
pamięćnieprzeszłatakichzmian,jakiesąwpisanewnniemiecki”paradygmatmemorialnej
transformacji,izastanawiasięnadprzyczynamitegoniepowodzenia.Postanawiajezbadać
iuznaje,żeprzyczynymogąleżećm.in.
inthecollidingframesofneighboringnationalmemories.Someofthepost-Sovietstateshave
builtupasolidmemoryoftheGulag,presentingStalinistterrorandSovietoccupationasthe
coreoftheirvictimidentity[…]Inthisway,thememoryoftheGulaghasbeennnationalized”
,
asitwere,byneighboringnationstates[…].Tojointhecontestedmemoryclaimedandrepre-
sentedbythesestateswouldberecognizedwithinRussiaasadifficult,dangerousandcertainly
unpatrioticendeavor30.
Azatem:możejeśliudasięzmienićtęnwypaczoną”
,narodowąpamięćmniejszych
krajówEuropyWschodniej–tych,któresąjużwzasięguformalnejjurysdykcjiUE(takich
jakŁotwa,Estonia,Litwa,Polska,Czechy,RumuniaczyWęgry)iktóretworząnproblem”
wstosunkachzRosjąijejpamięcią–możewtedyusuniesięgłównąprzeszkodęwporo-
zumieniupamięcimiędzyBrukselą(Berlinem)iMoskwą,wnnowymAusgleichu”pamię-
ciwEuropie?Jeśliudasięndenacjonalizować”pamięćKatynia,Hołodomorualbopaktu
Ribbentrop–Mołotow,udasięnzdewiktymizować”Polskę,republikibałtyckie,Ukrainę,
araczejpamięciznacznejczęściichspołeczeństwwstosunkachzRosją(jakoprawnym
spadkobiercąZwiązkuSowieckiego)–możewtedyneuropejskapamięć”przebijesięwresz-
cienaplacCzerwony?Byćmoże.Niemniejjednaknaraziewysiłkiczyzachętypłynące
zNiemiec,FrancjiczyBrukseli(czylizzachodnioeuropejskichcentrówpolitykipamięci)
narzecztakiejzmianywpamięcinEuropyWschodniej”mogąbyćprzyjmowane,niestety,
jakosymbolenowychukładówimperialnychmiędzytradycyjnymiośrodkamiimperiów,
dokonywanych–jakzwykle–kosztemsłabszych,kosztemnperyferii”
,kosztemnmarchii
pogranicznych”
.Możnasięzżymaćnatakieoskarżenie,alewynikaonopoprostuzhisto-
29
N.Naimark,op.cit.,s.92.Zob.takżeT.Martin,TheAffirmativeActionEmpire.NationsandNationalism
intheSovietUnion,1932-1939,Ithaca–London2001.
30
Wszystkiecytatywtymakapiciepochodząz:A.Assmann,Europe’sDividedMemory…,s.30-38.
