Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
onmiejscachpamięci”wpoezjiJuliuszaSłowackiego
Niechajmyślamizkwiatówzapachemulata,
Niechajprzeczuciemszukazakrytegoświata14.
27
obserwatorpatrzynamiastozgóryiogarniaspojrzeniemcałąjegopanoramę,
cododatkowopodkreślawertykalnywymiarobrazuitakjużmocnoewokowany
motywaminieba,księżyca,wieżporównanychdotopolowychkolumn,potoków
spływającychzgór.PersonifikacjaKrzemieńcaipokazaniegowróżnychporach
dniainocydynamizujeprzestrzeń,wprawiająwruch.Wrażenieruchuintensy-
fikujegraświateł,wiatr,gnanenimchmury.Pejzażjestrozedrgany,zmiennajest
takżeperspektywaobserwatora,któregouwagaprzesuwasięstopniowozpano-
ramymiastanajejwyrazisty,bogórującywycinek–GóręBonyiruinyzamku
wieńczącejejszczyt.Umieszczonywtejporuszonejprzestrzenibohaterliryczny
niejesttożsamyzpodmiotem,chociażłączygoznimsilnawięź.Możnagoiden-
tyfikowaćzewspomnieniemnja”lirycznegoosobiezdzieciństwa.Dladziecka
znzamglonejdoliny”takwykreowanypejzażmiejscastajesiękurtynąnzakry-
tegoświata”.Uchylenietejkurtynywydajesięchłopcumożliwe,ponieważfrag-
mentrodzinnegomiasteczkastajesiędlaniegopomostemmiędzyprzeszłością
ipamięciąoniejaprzyszłościąimarzeniem.Przejścieprzeztenpomostobiecuje
epifanię,którauchylidrzwidotajemnicyistnienia.
WprzeciwieństwiedoKrzemieńca,pamięćWilnawpoemaciezostałazredu-
kowanaizdominowanaprzeztrzykrotniepowtórzonymotywnciemnejszkol-
nejsali”,sugerującyzamknięcieiograniczeniepodmiotowychdoświadczeń15.
Zarazemjednaktowtejprzestrzenidochodzidospotkaniazdrugimdzieckiem
iodkryciałączącegochłopcówwspółmyśleniaiwspółodczuwaniaprowadzącego
wstronęniewidzialnego,duchowegoświata.Tapoznawczaprzygodawymagajed-
nakinnejsceneriiniższkolnasala.
Młodapamięćobu,
ogromnapamięć,zmyśliuwitałańcucha,
Świadczyłaoistnościprzedżywotnejducha.
[…]
Wiosną–wśródszmerunaukmyśleniemsłuchali
Szmerurosnącychkwiatów.Awzimowepory
14J.Słowacki,Godzinamyśli,w:tenże,Poematy,s.251,252.
15InterpretatorzyikonosferypoetyijejwpływunaobrazowaniepoetyckieSłowackiegopod-
kreślaliwtymkontekściedoniosłośćsztukiWilna:barokowychwnętrzkościołówkatolickich,
cerkiewnychikonostasów(wśródprac,wktórychtematikonosferySłowackiegojestszerzejroz-
wijany,zob.D.Kudelska,JuliuszSłowackiisztukiplastyczne,Lublin1997,A.Kowalczykowa,
Słowacki,Warszawa1999;o.Krysowski,„Słońcogromnychkręgi”.MalarskieinspiracjeSłowac-
kiego,Warszawa2002;L.Nawarecka,MistycznysensmituwtwórczościJuliuszaSłowackiego,
Katowice2014).NicztychmotywówniezostałowGodziniemyśliprzypisaneWilnu,wszystkie
lśnieniaiblaskinzagarnął”Krzemieniec.Ichybaniedlatego,żeswojerodzinnemiastochciałjuż
wtedySłowackiprzeciwstawićMickiewiczowskiejLitwie.Chociażmożeitenmotywzaistniał
jakoreakcjamłodszegopoetynaopinięMickiewiczaojegowczesnejtwórczości.
