Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Takiewarunkipolityczno-kulturowedoprowadziłydopowstaniaokreślone-
gomodeluhegemonicznejmęskości,upowszechnianegoprzezaustriackie
strukturypaństwowe.Możemyzaryzykowaćtwierdzenie,żemodeltenbył
opartynabiurokracjijakoswoistejreligiiiurzędniczymstylużycia,awjego
ramachmęskiobywatelmiałsięwpełniutożsamiaćzewspólnymintere-
sempaństwowym.Wcześniejsząhierarchięfeudalnejstrukturyspołecznej
zastąpiławaustriackimsystemiepolitycznymnowa:Bóg-cesarz-urzędnik,
przyczymcesarzbyłtupierwszymziemskimurzędnikiemiwzoremdona-
śladowania41.NajpierwFranciszekI,późniejzaśFranciszekJózefIstalisię
ucieleśnieniemracjonalnegopaństwaibezosobowegoporządkuprawnego,
przekazującczytelnysygnał,żerządzićlubteżuczestniczyćwstrukturach
władzyurzędniczejoznaczastłumićindywidualizm,nieposiadaćpoglądów,
ograniczyćwypowiedzisłownedominimumoraznakoniecistniećtylkona
poziomieracjonalnościaparatupaństwowego42.Dlailustracjiprzytoczmy
tutajkrążącąpoPradzeopinięocesarzuFranciszkuJózefieI,pochodzącą
rzekomoodjegoadiutantahrabiegoEduardaPaara:
Odpiątejranododziewiątejwieczoremcesarzzajmowałsięaktamiurzędowymi,
bezwytchnienia,jakwtransie.Potrzebcielesnychniemiałżadnych.Jadłbardzomało
iszybko,jakwwojsku.Pracowałwtensposóbpopiętnaście,szesnaściegodzindzien-
nie.Byłchłodny,niemalżelodowatyiniecierpiałdużomówić.Ciąglesięobawiał,
żebywprocesiedecyzyjnymnieulegaćoddziaływaniuemocji,wtedydoszłobydo
naruszeniaobiektywnościpodjętejdecyzji43.
Oilejednakbudowanielojalnościpaństwowejnapodstawieemocjonal-
nejrelacjizdynastiąiwładcąmogłojeszczeliczyćnaróżneformyutożsa-
mienia,otylepustauczuciowoideologiapaństwowajużniekoniecznie.Nie
mogłytejlukiwypełnićanikultporządkuprawnego,aniracjonalnośćadmi-
nistracjipaństwowej,anitymbardziejetosurzędniczy.Stądteżcorazsilniej
narastającewramachhabsburskiegosystemuelementyalternatywnychwy-
borów,realizowanebądźtoprzezcharakterystycznądlakręgówwiedeńskich
ucieczkęwsferęprzesadnejestetyki,bądźteżsięgnięciedonacjonalistycz-
nychideioferującychsilnyładunekemocjonalny.Zpunktuwidzeniakształ-
towaniawzorcahegemonicznejmęskościistotnyjestteżmilitarnywymiar
formowaniapolitycznejlojalnościaustriackichobywateli.Zwłaszczajeżeli
zestawimygozwzorcemniemieckim.Relacjewojskazpaństwem,pomimo
pozorówoficjalnieobowiązującegokultuarmiiiwojskowości,byływAustrii
41
Por.J.Mattes,FürGott,KaiserundVaterland.MännlichkeitskonstruktioneninJoseph
Roths„Radetzkymarsch”,[w:]MannsBilder.LiterarischeKonstruktionenvonMännlichkeiten,
red.S.Krammer,Wien2007,s.64-80.
42
V
.Bělohradsky,op.cit.,s.40-41.
43
V
.Hellmuth-Brauner,Pamětirodu,red.M.Lenderovś,Praha2000,s.139i143.
