Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęciedysfunkcyjnościpaństw-genezaidefinicje
15
niastosunkówzinnymipaństwami14.WedługpolskichprawnikówRemigiusza
BierzankaiJanuszaSymonidesaztychczterechelementównajważniejszejestpo-
siadanieprzezpaństwoefektywnegorządu(czyliwładzynajwyższej),któryjest
podstawąjegoistnienia15.Conależyrozumiećpodpojęciemefektywnegorządu,
możnawywnioskowaćchoćbyzpracMaxaWebera,któryuważał,żenowoczes-
nepaństwo(modernstate)powinnodysponowaćstałąadministracją,armiąoraz
aparatemfinansowymipodatkowym,wszystkieteelementygwarantująbowiem
funkcjonowanieśrodkówprzymusuizapewniająpaństwumonopolwkwestiiich
kontroli16.
Klasyczniewprawiemiędzynarodowymupadekpaństwa,któryuznajesięza
skrajnyprzejawjegodysfunkcyjności,możenastąpićprzezinkorporację,rozpad
lubpołączenie,akażdeztychzjawiskpowodujewygaśnięciepodmiotowościpraw-
nomiędzynarodowej.Utrataprzezpaństwopodmiotowościprawnomiędzynarodo-
wejtogłównyelementstanowiącyojegoupadku,ponieważorganizacjapaństwo-
wa,uznawanazapodstawowypodmiotprawamiędzynarodowego,jakojedyny
wśródtychżepodmiotówmapodmiotowośćsuwerenną,pełnąipierwotną.Na
mocyprawazwyczajowegoprzyjmujesię,żewynikaonazespełnieniakryteriów
określonychwewspomnianejtrójelementowejdefinicjipaństwa,czyliposiada-
niaprzezpaństwoterytorium,ludnościiwładzy.Zkoleinabyciepodmiotowości
prawnomiędzynarodowejprzezpaństwotłumacządwieteorie:konstytutywna,
wedługktórejabypaństwomogłostaćsiępodmiotemprawamiędzynarodowego,
musidojśćdojegouznaniaprzezjużistniejąceorganizmypaństwowe,orazdekla-
ratywna,wktórejwystarczającymwarunkiemuzyskaniapodmiotowościprawno-
międzynarodowejjestsamopowstaniepaństwa17.
Szczególneznaczeniewdefinicjipaństwamaterytoriumpaństwowe,państwo
jestbowiemzjawiskiem„przestrzennym”
,tymsamymjegoistnieniebezwłasnego
14
R.Bierzanek,J.Symonides,Prawomiędzynarodowepubliczne,Warszawa2005,s.12.
Por.art.1,ConventiononRightsandDutiesofStates(inter-American),TeAvalonProject.Docu-
mentsinLaw,HistoryandDiplomacy,za:http:llavalon.law.yale.edul20th_centurylintam03.asp
(dostęp:7.09.2012).
15
R.Bierzanek,J.Symonides,Prawomiędzynarodowe...,op.cit.,s.120.
16
G.Gil,UpadaniepaństwawAfryce-mitczyrzeczywistość?,„OlsztyńskieStudiaAfrykani-
styczne”2011,t.II,s.131.Więcejzob.:M.Weber,memeoryofSocialandEconomicOrganization,
NewYork2009.
17
Mimożesamadecyzjaouznaniupaństwamazazwyczajcharakterpolityczny,toprawomię-
dzynarodowedysponujeobiektywnymkryteriumuznaniapaństwa,jakimjestefektywność,czyli
stabilnośćiskutecznośćwładzyorazzdolnośćdoutrzymywaniastosunkówmiędzynarodowych.
Zob.R.Bierzanek,J.Symonides,Prawomiędzynarodowe...,op.cit.,s.141.Kontrowersyjnywyda-
jesiępomysłnawprowadzeniedotychczasnieistniejącejwprawiemiędzynarodowymmożliwości
cofnięciauznaniadlapaństwasłabegotudzieżnieposiadającegoefektywnegorządu.Kroktennie
musiałbyobejmowaćcałościproblematycznegopaństwa,tylkoobszar,naktórymcentralnawładza
państwowarzeczywiścieniejestegzekwowana,np.regionWaziristanwPakistanie.Por.R.Delaney,
De-recognitionofStates:ADilerentApproachtoFailedStates,„StanfordJournalofInternationalRe-
lations”2008,vol.X,no.1(FalllWinter),s.13-15;H.Dudkiewicz,Prawomiędzynarodowewkwestii
państwaupadłego,[w:]R.Kłosowicz,A.Mania(red.),Problemupadku…,op.cit.,s.72-74.
