Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RobertKłosowicz,JoannaMormul
terytoriumniejestmożliwe.Nadswoimterytoriumpaństwomazwierzchnictwo
terytorialne,którejestuznawanezacechępaństwawynikającązjegosuwerenno-
ści.Polegaononawykonywaniuwszystkichdziałańifunkcjiwłaściwychpaństwu
wobrębiejegoterytorium,jakiuniemożliwianiuwykonywaniatakichdziałań
innympodmiotom18.Państwonawetwstaniegłębokiejdysfunkcyjnościzacho-
wujeswojedominium,mimożewistociegoniekontroluje.Wynikatozfaktu,że
terytoriumjakojedyneztrzechpodstawowychkryteriówpaństwowościistnieje
rzeczywiścieiobiektywnie.Wprawiemiędzynarodowymopróczterytoriumpań-
stwowegowyróżniasiętakżeziemieniczyje(terranullius)iwspólnedziedzictwo
ludzkości(rescommunis).Stądistotnympytaniem,jakiesiępojawia,jestto,czy
nieefektywnawładzapaństwowanadanymterytorium,zajakączęstouznajesię
rządypaństwdysfunkcyjnych-wszczególnościupadłych,nieprowadzidoprze-
kształceniategoobszaruwziemięniczyją.Zasadniczymzatemzagadnieniemjest
skutecznośćwykonywaniawładzynadanymterytorium,copotwierdzaistotność
iznaczenieefektywnegorządudlafunkcjonowaniaorganizmupaństwowego19.
Opróczefektywnejwładzyiterytoriumpaństwowegotrzecimelementem
klasycznejdefinicjipaństwauznawanejwprawiemiędzynarodowymjestlud-
ność.Kryteriumludnościwpaństwieonajwyższymstopniudysfunkcyjnościjest
problematyczne,ponieważniemaideipaństwowości,któramogłabylegitymizo-
waćpaństwowświadomościludzi.Cowięcej,podzielonakonfiktamiludność
wstanieupadkunietworzyjużspołeczeństwa,ajejzjednoczenietudzieżzgodna
koegzystencjawydająsięniemożliwe,atymsamymwkonsekwencjijedyne,co
jąłączy,toposiadanieformalnegoobywatelstwa.Wrzeczywistościwięctrudno
mówićouznawaniuludnościtakiegopaństwazaludjakoelementkonstytuujący
podmiotowośćprawnomiędzynarodowąpaństwa20.
Problemdefinicjipojęciapaństwawodniesieniudopaństwadysfunkcyjne-
go,aszczególniejegoostatniegoetapu,zajakiuznawanejestpaństwoupadłe,
pojawiasięwrazzpróbązastosowaniaszerokiejdefinicjiupadkupaństwa,wska-
zującej,żejesttosytuacja,wktórej„administracjapaństwowaprzestajefunkcjo-
nować,państwoprzestajewypełniaćswojepodstawowefunkcje,bardzoczęsto
jegoprzejawemstajesięutrataprzezpaństwomonopolunastosowaniesiły”21.
Niemniejjednaktakaszerokadefinicjaniemiałabyzastosowaniazpunktuwi-
dzeniaprawa,którewymagadefinicjiwąskich,odnoszącychsiędokonkretnych,
prawnierelewantnychkwestii,jaknaprzykładwprzypadkupaństwaupadłego-
zupełnyitrwałybrakwładzy,którajestprzecieżjednymzfilarówklasycznejtrój-
18
R.Bierzanek,J.Symonides,Prawomiędzynarodowe...,op.cit.,s.194,198-199.
19.Ibidem,s.209;J.J.Milewski,PaństwowAfryce.Dylematyikierunkiprzeobrażeń,[w:]
J.J.Milewski,W.Lizak(red.),StosunkimiędzynarodowewAfryce,Warszawa2002,s.40.Zob.więcej:
J.Symonides,Terytoriumpaństwowewświetlezasadyefektywności,„StudiaIuridica”1971,t.11,
z.1.
20
H.Dudkiewicz,Prawomiędzynarodowe...,op.cit.,s.81.
21
W.Lizak,PaństwowAfryce,[w:]M.Sułek,J.Symonides(red.),Państwowteoriiipraktyce
stosunkówmiędzynarodowych,Warszawa2009,s.386.
