Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
WSTĘP
momentpodpytanieoracjętakiejzmiany),czyteżraczejwinniśmywróżnicach
międzyPaństwemiPrawamidostrzecodmiennośćgatunkuliterackiego,czymoże
rozbieżnośćliterackichcelów,anieodmiennośćzapatrywańnadobropaństwa.Ta
ostatniamożliwośćchybamnieprzekonujenajbardziej,choćoczywiścieniejestto
odpowiedźjedynaiostateczna22.CzęstofragmentyPrawiPaństwawzajemniesię
oświetlają,skłaniającdoprzyjęciasądu,wedlektóregoPlatonjestraczejwswych
ustaleniachzsobąsamymzgodny23.WwielumiejscachPaństwa,choćbywtedy,
kiedysłyszymyouroczystościachreligijnych,choćPlatontańcaniewywołuje
zimienia,jegoobecnośćjestoczywista.Niemniejjednakzdarzająsięróżnice,któ-
rychsiępominąćniedaiktórealboświadcząozmianie,alboświadcząohierarchii.
ChybażePaństwo,którytopomysłrazporazdogłowyprzychodzi,nietylejest
projektempolitycznym,ilestanowiskiemnegocjacyjnymRozumuprzystępującego
dorozmówzKoniecznością24.
OilewPaństwietańcamożemyidopewnegostopniapowinniśmysiędo-
szukiwać25,otylewPrawachtaniecstanowipodstawowyelementwychowaw-
22Częstomożnaspotkaćsięzpodejściemodmiennym,wedlektóregoPrawamiałybystanowićra-
dykalnyzwrotwpodejściuPlatonanietylkodotańca,alewogóledosztukmimetycznych,wszczególno-
ścidopoezji.Zob.:Folch2015:14:nradicaldeparturefromPlato’scharacteristicpostureofantagonism
towardpoetry”.
23Zob.:Annas2010:72.
24SokrateswPaństwiepodkreśla,żeprzedstawioneprzezeńpomysłyustrojoweniesąmodlitwami,
alesąmożliwe(wprzypadkutekstówplatońskichzawszemamypodrękąopcjęatomową:kiedyjakiś
fragmentniemieścisięwnaszejinterpretacji,przyjmujemy,żesłowazostaływypowiedzianeironicznie,
azatem,żeprawdadosłownajestprzeciwnarzeczywistej-zob.McPherran2014:26).Zob.:Platon,Pań-
stwoVII540d:nWięccóż?-dodałem.-Czyzgadzaciesię,żeopaństwieioustrojupaństwowymmyśmy
wypowiedzielinietylkożyczeniapobożne(sńχdg),alerzeczy,któresąwprawdzietrudne(χoλsπd),ale
jakośmożliwejednak(δUνotdδέπῃ)”.Por.:V450c-d,V456b-c,V499c.Możliweraczejodsyłajednak
dosytuacji,wktórejto,conieprawdopodobneniechcezdradzićracjiswojegonieprawdopodobieństwa.
StądsłowaSokratesaraczejwyglądająnadopytywaniesięorację.Przyczynąnieprawdopodobieństwa
niejestjednakracja,aleraczejto,czemuracjibrak.Mówiącinaczej,nieprawdopodobnymnieczyni
państwaratio,aleto,cozratiosiękłóci.CzyPlatonwierzyłwmożliwośćzaistnieniaustrojuzPaństwa?
Niewiemy,możemyjedyniepowiedzieć,żeSokrates,postaćliterackaSokrates,takąwiaręma,choć
oczywiściezawszemożemywtymwyznaniuwiarywysłyszećzawahaniewiększeczymniejsze.Zdrugiej
stronypojawiającesięregularniewliteraturzeprzedmiotuprzekonanie,wedlektóregoustrójzPaństwa
niezgodnyjestznaturaludzką,azatemnawet,gdybygdzieśpowstałotakiepaństwo,niebyłobyono
państwemludzi,raczejnależytraktowaćostrożnie.Ludzienieraznaswprzebieguhistoriizaskakiwali
izdarzałosięludziom,żeprzyjmowaliustroje,które,mogłobysięzdawaćprzecież,zupełniesięzludzką
naturąkłócą.Iżebybyłojasne:ludziezaskakiwalinasczasempozytywnie,aczasemnie.WPrawach,
niecoupraszczamysprawę,alerobimytowsposóbdozwolony,racjapodpostaciąchoreografiibędziesię
mierzyćztym,copoprzezratiosięująćniepozwala.Będęchciałująćsztukęchoreograficznąjakowgląd
wrozmowytajnemiędzyRozumemiKoniecznością.
25Chociażbywtedy,kiedySokrateschwalidawnekształcenie(PaństwoII376e),wktóregoza-
kreswchodziładbającaociałogimnastykaidbającaoduszęmuzyka(ἡPὲνἐπ.σώPoσiYUPνoσtiKή,ἡ
δ᾽ἐπ.ψUχῇPoUσiKή);zob.:Platon,Timajos88b-c.Zob.:Platon,PaństwoII383c:nKiedyktośtakie
rzeczymówiobogach,będziemysięgniewaliichórumuniedamy(χopὸνońδώσoPsν)”.Azatembędą
tacy,którymchóryjednakdanebędą;III410c-411a;411e-412a:nZatem,ktonajpiękniejgimnasty-
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
