Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2010Początkiibudowawładztwazakonukrzyżackiego(1226–1309)
63
manumrozumianemujakozwiązekRzeszyNiemieckiej,BurgundiiiItalii,przy
czym,abynienaruszyćpostanowieńbulliprotekcyjnej,cesarzograniczyłswoją
władzę:KrzyżacymielidzierżyćPrusywolniodwszelkichobciążeńipowinności.
TakżeKonradmazowieckibył,zgodniezeZłotąBullą,„osobąprzynależnądo
ImperiumRomanum41.Tomożewskazywać,żeZakonwlatach1234–1235gro-
madziłróżneargumentynarzeczswoichwładczychuprawnieńwziemichełmiń-
skiej,aletakżechciałzabezpieczyćsięprzedroszczeniamiKonradadoPrus42.
PołożenieksięciaKonradabyłowtymczasienadzwyczajtrudne.Świadczy
otymugodazawartaprzezeńzZakonemzapośrednictwemlegataWilhelma
zModenyibiskupawłocławskiegoMichała19X1235r.43KrzyżacyzwróciliKon-
radowiterytoriumdobrzyńskie,którezajęlipoinkorporacji(w1235r.)zakonu
bracidobrzyńskich44.WzamianzatoKonradodstąpiłKrzyżakom„terytorium
Chełmno”wgranicachWisły,DrwęcyiOsy,„jaktojestwyrażonewprzywilejach
[ł]mistrzaibraci,któremająodksięcia”.Tymczasemnieznamyżadnegoksiążę-
cegodokumentu,któryokreślałbygraniceziemichełmińskiejtak,jakzapisanoto
wugodzie.Zatemnależyprzyjąć,żeugodazawieranową,rozszerzającąinterpre-
tacjęnadaniajeszczez1228r.Tosamodasiępowiedziećodnośniedoposiadłości
naKujawach(wposiadaniuKrzyżakówod1228r.)i„terytoriumNieszawy”(nale-
żałodoZakonuod1230r.)45.Wugodziez1235r.jestteżinnanowość:zobowią-
zanieksięciadousunięcia„zterytoriumchełmińskiego”wszystkich,„którzydążą
doposiadaniatamjakichśmajątków”.TomogłodotyczyćKościoła(opróczco
podkreślonobiskupstwakujawskiego),rycerzy,aleteżksięciaijego„familii”.
Otóżniebyłobytrzebategowszystkiegozastrzegać,gdybywKruszwicyw1230r.
książęprzekazałZakonowiziemięchełmińską,nicsobienierezerwując46.
41Zob.T
.Jasiński,ZłotaBulla,s.140nn.
42ZdaniemT
.Jasińskiego,ZłotaBulla,s.140nn.,wystawienieZłotejBullizRiminiwiąże
sięzesporemoziemiędobrzyńską,toczonymw1235r.międzyKrzyżakamiaKonradempo
przyłączeniuzakonudobrzyńcówdozakonuniemieckiego.Oparciemdlatejhipotezyjestinfor-
macjazawartawrzeczonejbulli,żeKonradobiecałnadaćZakonowiziemięzwanąChełmnooraz
innąziemię,położonąmiędzy„marchią”KonradaakrajemPrusów.Zdaniemcytowanegoauto-
ra,owąinnąziemiąbyłaziemiadobrzyńska.Wolnojednakprzypuszczać,żewtakimraziebyła-
byotymwyraźniemowa.Innasprawa,żewugodziezawartejprzezZakoniKonradaw1235r.
(zob.dalej)wymienionyjest„gródDobrzyńzprzynależnościami”,aniejakaśziemia(wtym
czasieniebyłojeszcze„ziemidobrzyńskiej”wkształcieznanympóźniej,tj.obszaruzamkniętego
rzekamiWisłą,Drwęcą,BrynicąiSkrwą).Natomiastwiadomośćojakiejśzieminapograniczu
pruskimmaanalogięwinformacjizawartejwpiśmiepapieskimz18I1230r.(zob.wcześniej),
żeKonradnadałKrzyżakom„pewneinnegrodynapograniczuzPrusami”.Otóżte„grody”na
pewnoniemiałyżadnegozwiązkuzjakimś„terytoriumdobrzyńskim”.PorteżS.Gougenheim,
L’empereur,s.401nn.
43PUBI/1119.
44PUBI/1118.
45PUBI/164,76.
46ZatemniemożnazgodzićsięzpoglądemD.Sikorskiego,Przywilejkruszwicki,s.101,że
w1235r.ziemiachełmińska,wkonsekwencjizatwierdzonegoprzezKonradaprzywilejukrusz-
wickiego,„byłapozakwestiąsporu,najwyraźniejznajdowałasięwrękachkrzyżaków”;por.ibidem,
s.78:od1230r.„ziemiachełmińska[byłaM.D.]samodzielnymwładztwemzakonu”.