Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Trucizny
„Wszystkiesubstancjetotrucizny;niemawśródnichżadnej,któraniebyłabytrucizną.
Tylkodawkaodróżniatruciznęodlekarstwa”.
Paracelsus(1493–1541)
Tamyślprzyświecałaautorowipodczaspisaniaksiążkiijestonaklu-
czemdozrozumieniaistotyzagrożeńpowodowanychprzezzwiązkiche-
miczne,atakżekorzyścipłynącychzichbezpiecznegowykorzystania.
Słowo„toksykologia”pochodziodgreckichsłówtoksicon(strzała,truci-
zna)itoksicos(łuk).Truciznybyłyznaneiwykorzystywanejakobrońod
zamierzchłychczasów.Badanietruciznprowadzonoodok.1500r.p.n.e.,
chociażwtedyzainteresowanietruciznamimiałoinnepodłoże.Jużwnaj-
wcześniejszychzapisachmedycznych–wPapirusachEbersa–znajdująsię
wzmiankiiprzepisynasporządzanietrucizn.Wielezewspomnianychtam
trucizniroślintrującychjestiobecnieznanych,np.cykuta,którejGrecy
użylidouśmierceniaSokratesaw399r.p.n.e.Naliścietruciznstosowa-
nychwstarożytnościznalazłosięrównieżziołotojad(łac.aconite),którego
sokiemChińczycynasycalistrzały,oraztoksycznemetale,jakołówianty-
mon.Odponad5000latwykorzystywanoleczniczeitoksycznewłaściwo-
ściopium.
WliteraturzeimitologiistarożytnejGrecjimożnaznaleźćwieleopisów
świadomegoużyciatrucizn.Ponieważotruciabyłytamnaporządkudzien-
nym,zwiększyłosięznaczeniezwalczaniaichskutkówizażywaniaodtrut-
kinaspożytątruciznę.Jednymzpierwszych,którystosowałnaukowepo-
dejściedozagadnieniazatrućbyłHipokrates,żyjącyok.400r.p.n.e.
Rozumiałon,żezmniejszeniewchłanianiatruciznyzprzewodupokarmo-
wegomaznaczeniewleczeniulubłagodzeniuskutkówzatrucia.
Legendamówi,żeMitrydatesVIEupator,królPontu(132–63r.p.n.e.),
zabezpieczałsięprzedotruciemsystematyczniezażywającodtrutki,testo-
wanewcześniejnazbrodniarzach.Jaknaironię,kiedysamchciałsięotruć,
odtrutkijeszczedziałałyibyłzmuszonyprzebićsięmieczem.Towłaśnie
odjegoimieniapochodziinnanazwaodtrutki:mitrydatyk.Innąosobą,która
równieżeksperymentowałanazbrodniarzach,byłlekarzNikanderzKolo-
fonu,żyjącywlatach185–135p.n.e.Wjegorozprawieoodtrutkachsąopi-
saneróżnejadowiteorganizmyoraztrucizny:bielołowiana,tlenekołowiu,
tojad,muchahiszpańska,szalejjadowity(cykuta),lulekczarnyiopium.
Wczasachrzymskichfunkcjonowałakonspiracyjnagrupakobiettruci-
cielek,którezaopłatąuśmiercaływskazaneosobyprzezpodanietrucizny.
W82r.p.n.e.cesarzSullawydałdekretzakazującystosowaniatrucizn,któ-
rypóźniejstałsięochronąprzedlekkomyślnymrozprowadzaniemnarkoty-
ków.ZarównoAgrypina,żonacesarzaKlaudiusza,jakiLiwia,żonacesarza
Augusta,niestroniłyodtruciaiwykorzystywałydotegocelutoksycznewła-
ściwościatropiny,otrzymywanejzpokrzykuwilczejjagody(zwanejteżbel-
2
