Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Teoriepsychologiczne
WedługklasycznejjużteoriiFreuda19,psychikaczłowiekaskładasię
ztrzechinstancji:id(ono)–obejmującegocałokształtnieświadomychpierwot-
nychpopędów,którejestpodstawowymźródłemenergiiikierujesięzasadą
przyjemności;ego(ja,jaźń)–obejmującegowyuczonewtokuindywidual-
negorozwojuzdolnościdoorientacjiwotoczeniuiświadomejregulacjiza-
chowania,kierującegosięzasadąrzeczywistości;superego(nadjaźń)–ukształ-
towanegowskutekinternalizacjiwymagańspołecznych,normmoralnych
iwzorówkulturowych,któremacharakterirracjonalny.Idpozostajewsta-
łymkonflikciezsuperegoizrzeczywistościązewnętrzną.Regulacjatego
konfliktuorazłagodzeniewynikającegozniegolękunależydogłównych
zadańego,którewykształcawtymcelumechanizmyobronne,niedopusz-
czającekonfliktowychtreścidoświadomościlubnadającimzniekształconą
postać20.Podświadomekonfliktymiędzyidisuperego,niezredukowane
przezegorodząpoczuciewinyilęku.Uzewnętrzniająsięgłówniewpostaci
zachowańsubstytucyjnych,dążącychdorozładowaniapodświadomychkon-
fliktów,przyczymzachowaniatemogąprzybieraćpostaćzachowańpato-
logicznych.Stądteżprzedstawicielepsychoanalizyzajmującysięprzestęp-
czościąiinnymizrachowaniamipatologicznymimimowieluróżniccodo
szczegółówinterpretacyjnychiprzyjmujągeneralnezałożenie,żezachowanie
patologiczne,wtymprzestępcze,macharaktersubstytucyjny,symbolizujący
wypartedopodświadomościkonflikty210
Przedstawicieleklasycznychteoriipsychoanalitycznychszczególnąwagę
przywiązujądozachowańagresywnych,któreichzdaniemleżąupodstaw
przestępczości,czyszerzej–patologiispołecznych.Możnatuwymienićcho-
ciażbyteorięagresjiK.Lorenza22,teorięfrustracji-agresjiJ.Dollarda23czy
teorięE.Fromma24.ZdaniemK.Lorenzazazachowaniaagresywnejestod-
powiedzialnyinstynktagresji,któryjestwrodzonącechązwierząt,wtym
iczłowieka.Jegozdaniemenergiategoinstynktumusiznaleźćrozładowa-
nie,wywołującaktyagresjiniezależnieodsytuacjizewnętrznej.Zdaniem
J.Dollardaprzyczynązachwowańagresywnychjeststanfrustracji.Każde
zachowanieagresywnejest,jegozdaniem,poprzedzoneprzeżywaniemfru-
stracji,czylinieprzyjemnymstanemwynikającymzzablokowaniarealizacji
jakiegośdążeniaczycelu.Doznanafrustracjapobudzadozachowaniaagre-
sywnego,asiłategopobudzeniajestwprostproporcjonalnadosiłydoznanej
19
Zob.S.Freud,Wstępdopsychoanalizy,Warszawa1982.
20
Encyklopediamultimedialna,PWN,hasło:psychoanaliza,htps://encyklopedia.pwn.pl/
haslo/psychoanaliza;3964127.html[dostęp:10.02.2018].
21
B.Hołyst,Kryminologia,dz.cyt.,s.745.
22
K.Lorenz,DassogenannteBöse,Wien1963,wersjapolskojęzyczna,K.Lorenz,Takzwane
zło,Warszawa1972.
23
J.Dollard,W.Doob,N.E.Miller,O.H.Mowrer,R.S.Sears,FrusstrationandAgression,
NewHaven1939.
24
E.Fromm,TheAnatomyofHumanDestructiveness,NewYork,Chicago,SanFrancisco
1973.
65
