Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
M.Kosiorek.Pedagogikaautorytarna...
niawłasnościprywatnej,wręczprzeciwnie,uważali,żetylkoludzienie-
twórczyiniższychrasdomagająsięjejzniesienia27.
Nowościąwideologiifaszyzmuwłoskiegoinarodowegosocjalizmu,ale
takżewinnychruchachfaszystowskich,byłaprogramowapochwałaczynu,
działaniaibohaterstwa.Wznacznejmierzewynikałotozpojmowaniaży-
ciajakowalki,którazazwyczajkojarzysięzużyciemsiły.Faszyzmwłoski
jakopierwszydałprzykładpogardydlaintelektualistówimyślicieli,znaj-
dującwtymwielunaśladowców.Mussolini,odwołującsiędoGeorgesa
Sorela,autoraRozważańoprzemocyz1912roku,podkreślał,że:
Doktrynasamapowinnawięcbyćniećwiczeniemsłownem,leczaktemżycia.
Wtemtkwipostawapragmatycznafaszyzmu,jegowolapotęgi,jegopragnienie
bytu,jegostanowiskowobecaktu„przemocy”ijegowartości28.
Faszyzmodwoływałsiędogotowościsamopoświęceniaiheroizmujed-
nostek.To,żeniemalkażdyruchfaszystowski,nawettakmałyjakFalanga
HiszpańskaczyrumuńskiLegionArchaniołaMichała,miałswojebojówki
lubjakieśoddziałyśmierci,opierałosięraczejnaideologiiniżnafaktycz-
nychmożliwościachichdziałania.Radykalizmfaszyzmuwynikałwłaśnie
zprzekonania,żeczynliczysiębardziejniżrozważania.Wojnajestczy-
nem,jestwięcwartościąnajwyższą.
Wspomnianeideologieróżniłysięwszczegółach.Faszyzmwłoskinie
podkreślałtakbardzowspólnotyrasowejjakniemiecki.Ideologieruchów
faszystowskichepatowałyhasłaminowości,prawdziwegożycia,zmiany
hierarchiiwartościitoczyniłojepopularnymi.Mussolinimusiałsięliczyć
zKościołem,więcnieprowadziłznimtakiejwojnyjakHitler,aleprzecież
–gdybytobyłomożliwe–najchętniejpozostawiłbywyłączniekultpaństwa
iswojejosoby.Hitler,mimożeoficjalnienierozwiązałkwestiireligii,do
końcażyciapowtarzał,iżpozwycięstwiezlikwidujeKościółiprawników.
Reżimyniebyływięcidentyczneiwróżnymstopniuwykazałyzdol-
nośćdourzeczywistnieniaswoichideologii.Wzasadzietylkodwaruchy
faszystowskiedoszłydowładzy–faszyściwłoscyiniemieccynarodowiso-
cjaliści,pozostałebardzoszybkozostaływyeliminowanezgrypolitycznej.
Niektóreruchyfaszystowskiebyłynajwyraźniejjedynieimitacjączytofa-
27M.Zmierczak,Sporyoistotęfaszyzmu.Dziejeikrytyka,Wyd.NaukoweUniwersy-
tetuAdamaMickiewicza,Poznań1988,s.217–234.
28B.Mussolini,Doktryna...,dz.cyt.,s.32.
