Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ideowo-filozoficzne,społeczno-kulturoweipsychologicznezałożenia...
29
szyzmuwłoskiego,czynarodowegosocjalizmu.Nienależyjednaksądzić,
żeideologieteniemiałyznaczenia.
Współczesnedoktrynysamedefiniująsięwsposóbnegatywny,nieopo-
wiadająsięzaokreślonymideałemludzkiejnaturyispołeczeństwa,mają
postaćpodobnądostarychideologii,opartychnapodzialewobrębiezbio-
rowościorazpiętnującychludziobarczanychwiną.Nieprzyznająsięone
doswojejideologicznejnatury,aleprzeciwnie,wypierająsięjej.
Bezwątpieniaideologiestanowiąźródłolegitymizacjipraktyktotali-
tarnych.Określającelekażdejjednostki,tożsamezcelamipaństwa,rasy,
klasy,jakrównieżsankcjonująprzymus.WedługJ.Kirkpatrick,ideologie
totalitarnewyrażająsześćzasadniczychcelówokreślanychjako:
1)uniwersalne,niedotycząbowiemtylkokonkretnych,partykularnych
aspiracjijednostek,alekolektywów(np.klasa,rasaitp.);
2)teleologiczne–odmomentu,kiedycelezostająugruntowanewna-
turzerzeczy(np.prawohistorii,kulturowakreatywnośćarian),nie
sąprzedmiotemdonegocjacjianiniepodlegajążadnymwpływom
ludzkichpreferencji.Ulegająoneponadtozdepersonalizowaniu,po-
nieważniewywodząsięzkonkretnychaspiracjijednostek,alekon-
stytuująprzeznaczeniesiłykolektywu.Rządzącaelitaodgrywazale-
dwierolępośrednika,agentatychwcześniejzaordynowanychcelów;
3)ostateczne,dlategożezamieniająniestabilnośćwstabilność.Prawid-
łowezarządzanieiharmoniazastępująniestabilnośćikonflikt.Tota-
litarnywódzniejestzainteresowanysukcesywnym,leczradykalnym
ijednoznacznymrozwiązaniemproblemu–sięgającpoostateczny
środekniezbędnydorozwiązaniakonfliktu,czynitowsposóbkate-
goryczny;
4)zrozumiałe,ponieważangażująkażdego,każdyaspektludzkiegoży-
ciaispołeczeństwa;
5)moralne,wtymzakresie,żepostulująnp.koniecwyzyskuczłowieka
przezczłowieka,sprawowaniewładzynadjednostkąwimięosiąg-
nięciawyższejkultury.Ideologietotalitarnezawszezawierająwizję
przyszłości,wktórejmasyzostanąmoralnieodbudowaneprzezre-
wolucję.Ideolodzytotalitarnipogardzająjednostką,egoizmem,ma-
terializmemikonfliktem.Zamieniająantagonizmwjedność,nie-
stabilnośćwstabilność,materializmwideały,nieporządekwład,po-
litykęwutopię;
