Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Komunikacjaaspołeczeństwo
treścizapomocąprzekazupoglądowego,copod-
kreśliłWojciechSkrzydlewski(1990,s.69).
Podczasrozmowyinformacjetrafiajądonasse-
lektywnie,przezcowybiórczoodbieramysłowa,
ichznaczenie,podtekstyitp.DerrickdeKerckhoVe
(1996,s.111)zwróciłuwagęnatrybysłuchania
podczasrozmowy,którezależąodsytuacji.Każdy
znichwymagaUinnegonastawienia,pozycji,
oczekiwań,sądów,metodzapamiętywaniaiod-
rzucania».Mamyzatemdoczynieniazokreślo-
nymipreferencjamicharakterystycznymitylko
dlarozmowy.Komunikacjazużyciemjęzykamó-
wionegomatendencjędoszerokiegoujmowania
słowazarównoznaczeniowo,jakipodtekstowo,
cotworzyprzestrzennośćwyobrażeniowąipro-
wadzidonasyceniarozmówcówodczuciami.
Epokajęzykamówionegonapłaszczyźnie
społecznejcharakteryzowałasiębezpośrednim
kontaktemmającymwpływnaosobowość
uczestnikówkomunikacji.Wrezultaciekażdy
zkomunikującychsiębrałczynnyudziałwcało-
ściżyciaspołecznego.Jednocześniewagasłów
byłasilniepowiązanazosobowościąmówcy,jego
pozycjąspołeczną,atakżefaktem,żesłuchacze
określajązakresdanejmuwładzy(Mauss1972,
cyt.za:deKerckhoVe,1996,s.114).
Słowoimyśliznajdująsięwstosunkusymbo-
licznym.Równocześniesłowautrwalają,uprak-
tyczniają,wyjaśniają,pogłębiająiuspołeczniają
myśli(Pastuszka,1961,s.246_250).Zdaniem
HenriBergsona(cyt.za:McLuhan,2004,s.127)
mowa,będącprzedłużeniemczłowieka,pozwala
intelektowioderwaćsięodowieleszerszejrze-
czywistości.Bezudziałujęzykaludzkiumysł
pozostawałbycałkowiciezaangażowanywprzed-
miotswojejuwagi.
Epokaprzekazusłownegowytwarzaławspo-
łecznościtakżeukładrelacji.Niezwykleistotną
rolępełnililudziestarsizewzględunaposiada-
nedoświadczenie.Ustnyprzekazwiedzymiał
ogromneznaczeniedlaprzetrwaniaspołeczno-
ści,przekazywaniajejkulturynastępnympoko-
leniom.Dlategoobokpamięcikażdegozczłon-
kówspołecznościtakżekolektywnapamięć
grupymiałatakąwagę.Istotnabyłateżpojem-
nośćpamięci_zarównokrótkotrwałej,jakidłu-
gotrwałej.Ci,którzymielidużemożliwościzapa-
miętywania,stawalisięUbiologicznąinstytucją
przechowywaniaigenerowaniawiedzy».Stano-
wiliswegorodzajupołączeniewspółczesnejbi-
bliotekiikreatywnegoodtwarzaczadźwiękowego
kultury.Takąfunkcjępełnilim.in.HomeriHezjod.
Todziękitakimjednostkomdysponujemybogatą
spuściznąkulturowązamierzchłychepok,wktó-
rejechempobrzmiewająiindyjskieWedy,iteksty
StaregoTestamentu.
Przekazustnykładzienacisknagrupowe
uczeniesię,współpracęipoczucieodpowiedzial-
nościspołecznej(Postman,1995,s.27).Spo-
łecznośćopierającasięnaprzekaziesłownym
budujekulturę,wktórejdoświadczeniejestpo-
rządkowaneprzezzmysłsłuchu.
1.1.2.Epokapisma
Większośćbadaczywiążepowstaniepismaze
zmianamispołecznymi,akonkretniezpowsta-
niemmiast.Osiadłytrybżycia,racjonalnaeks-
ploatacjaotaczającychmiastapóluprawnych
sprzyjałypowstawaniunadwyżekżywnościo-
wych.Jednocześniepogłębiającasięspecjalizacja
niezbędnadosprawnegodziałaniaspołeczności
wmieście-państwie,gromadzenieżywnościwy-
magałysprawnegozarządzania(por.np.Chile,
2003).Niewystarczałjużprzekazustny,pojawiła
siępotrzebazapisuinformacji(własnośćpól,zło-
żoneiwydanezespichlerzazboże,wydatkiitp.)
wpostaciznakówzrozumiałychdlawszystkich.
Początkowobyłytomałeobrazkiprzedmiotów,
któresugerowałyobiektbądźgowyrażały,np.
dzban,ryba;czasamiwprowadzanoteżsymbole,
np.symbolowcyuSumerówtokrzyżykwpisany
wkoło,coodczytywanorównieżjakowłasność.
Tentyppismazostałnazwanypiktograficz-
nym.Rozwinąłsięonwwieluregionachświa-
ta,m.in.wEgipcie,wdolinieIndusu,atakże
wMezopotamii,gdzieznaleziononajstarsze
(około3200lattemu)znanenampismoużywane
przezSumerów.
Stopniowopismoobrazkowezmieniałosięwe
wzoryoznaczającesylabylubgłoski.Zapisywano
jenaglinianychtabliczkachzapomocątrzcino-
wegorylca.Ponieważdużaliczbaznakówwyma-
gaładługiegouczeniasię,dążonodoichuprosz-
czenia.Najstarszeinskrypcjezawierająokoło
2000znaków(np.inskrypcjezUruk),kilkastuleci
późniejzostałoichtylko600.Tentyppismana-
zwanoklinowym.Przetrwałonprawie3000lat.
WEgipcierozwijanopismoopartenapikto-
gramach,którenazwanohieroglifami.Zbiegiem
18
