Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.Kwieciński,B.Śliwerski,Pedagogika.Podręcznikakademicki.T.1,Warszawa2003
ISBN83-01-14055-0,©byWNPWN2003
Rozdział1.Edukacjajakoprzedmiotpedagogikiijejsubdyscyplin
25
izjawiskajednorodne.Takimniejednorodnymzjawiskiemjestedukacja,wy-
chowanie,nauczanie,kształcenieitd.Zjawiskatepowstałyirozwijałysięjako
formypraktykispołecznej,apierwszepróbyichdefiniowaniapolegałynaustalaniu
ichgłównychskładowych.Ztychdefinicjizkoleiteoretycywyprowadzalipojęcia
bardziejszczegółowe.Takąotodrogąkształtowałsięsystempojęciowypedagogiki,
zarównowsensieilościowym(przyrostpojęć),jakijakościowym(zawężanie
iprecyzowaniezakresówpojęć).
Takwięcgłównymkryteriumwprezentacjipojęćpedagogikibędziestopień
ichjednorodności.Najmniejjednorodnepojęciamająnajszerszyzasięgznaczeniowy
iłącznieobejmująwiększośćfaktówedukacyjnychistniejącychwteoriipod
postaciąpojęćowęższymzasięgu(bardziejjednorodnych).Niniejszaczęść
podręcznikasłużywprowadzeniuwproblemyisystempojęciowypedagogiki
zpunktuwidzeniajejpodstawnaukowych.Przyjęto,żenieprzekraczalnągranicę
wyznacząpojęcia,którychdalszezawężaniespowodowałobywkroczeniewobszar
szczegółowychanalizsubdyscyplinpedagogiki(teoriiwychowania,dydaktyki,
pedagogikispołecznejitd.).Zbliżeniesiędotejgranicybędziezasygnalizowane
przezwskazaniekierunkówdalszegoróżnicowaniasiępojęćpedagogicznych.
Przeglądającpedagogicznetekstynaukowe,możnazauważyć,żepojęciem
onajwyższymstopniuogólnościiniejednorodnościjestpojęcieedukacji.Edukacja
toogółoddziaływańsłużącychformowaniusię(zmienianiu,rozwijaniu)zdolności
życiowychczłowieka
2
.Niejednorodnośćtegopojęciajestukrytawterminach:ogół
oddziaływania,zmienianie,rozwijanie,zdolnościżycioweczłowieka.Ogółod-
działywańoznaczaoddziaływaniazarównoinstytucjonalne,jakiindywidualne,
świadomeinieświadomeitd.Oddziaływaniatemogąbyćsystematyczne,niesys-
tematyczne,przygodne,zaplanowaneitd.Systematyczneizaplanowanedziałania
edukacyjnemająmiejscenp.wszkole.Niesystematyczneiprzygodnezachodzą
m.in.winterakcjachrówieśniczych,kryjąsięwprzekazachkultury,np.dziełach
literatury.Zmienianie,rozwijaniemożezachodzićwjakimśkonkretnym(sfor-
malizowanym)kierunkuprzyjętymwedługkryteriumzewnętrznegowobecjednostki
lubbezuprzednioobranegocelu.
Wpierwszymprzypadkumożebyćtotakieorganizowaniepracynalekcji,
abywjegoefekcieuczeństopniowoosiągałjakiśstandardrozwojowyprzyjmowany
przezpsychologię,np.umiejętnośćabstrakcyjnegomyślenia.Wdrugimprzypadku
rozwijaniezdolnościżyciowychmożebyćefektemubocznympodejmowaniaprzez
człowiekajakiejśaktywności,np.grawsiatkówkęmożeprowadzićdowyuczenia
sięzasadwspółpracywgrupie.
Zdolnościżycioweczłowiekamogądotyczyćwieluobszarówjegofunk-
cjonowania:intelektualnego,emocjonalnego,interpersonalnego,motywacyjnego,
fizycznegoitd.Stanpowyższegoskomplikowaniapozwalawyprowadzićdwa
kolejne,ogólnepojęcia,któreniedokońcabezpośrednio,leczgłówniewdalszych
swychuszczegółowieniachbędąstopnioworedukowałyowąniejednorodność.Te
2
Pedagogika.LeksykonPWN,B.Milerski,B.Śliwerski(red.),Warszawa2000,s.54.
