27I1.Pierwszekoncepcjeedukacjimałegodziecka
Positivismand
earlychildhood
education
TeoriaDarwina
jakopodstawa
przyrodniczego
podejściado
człowieka
Darwin’stheory
asthebasis
foranatural
approachtoman
European
intellectualand
culturaltrendsof
thesecondhalfof
the19thcentury
1.2.Koncepcjeedukacjimałegodzieckawokresie
Pozytywizmu
Lata30.i40.XIXwiekubyływEuropieokresemustalaniasięnowego
układustosunkówspołecznychwwynikuprzekształceńdotychczaso-
wychformgospodarki.Podstawąbytuspołecznegostałysięczynniki
ekonomiczne.Wytwarzanykapitałwzbogacałogłówniemieszczaństwo,
któreuzyskiwałodominującywpływnaresztęspołeczeństwa.Prze-
mianygospodarcze,zmianywogólnychwarunkachżyciaorazrozwój
technikispowodowałyprzełomwogólnympoglądzienaświaticzło-
wieka.Nowe,nieznanedotądśrodkikomunikacyjneumożliwiłyszyb-
sząwymianęmyśli,pozwalałynazbliżaniesięnarodówikultur.Rozwój
naukprzyrodniczychuświadomiłczłowiekowi,żejesttylkoogniwem
długiegołańcuchaewolucyjnego,awięccząstkąprzyrodyipodlega
prawomwniejobowiązującym.Uwierzonowniemalnieograniczone
możliwościludzkiegorozumuinadejścieepoki,wktórejzostanąprze-
kroczoneograniczenialudzkiegopoznaniaidziałania.Powszechnąsta-
łasięwiarawmożliwośćzrozumieniaiwychowaniaczłowiekapoprzez
umieszczeniegownaturalnymśrodowiskuibadaniemechanizmów
jegozachowań.Koncepcjęprzyrodniczegopojmowaniaczłowiekaroz-
winąłdarwinizm,opartynateoriiewolucjigatunkówKarolaDarwina.
Umiejscowiłonczłowiekawdługimszeregugatunkówzwierząt,przy-
znającmuprawodoprymatu.
SformułowaneprzezDarwinaewolucyjneprawarozwojuwycisnęły
swepiętnonacałokształcieżyciaduchowegoepoki,[ś]trudnojestod-
naleźćnaukę,wktórejwtejczyinnejformienieodbiłabysięwówczas
myślewolucyjna(Wroczyński,1948,s.62).
a)EuropejskieprądyumysłoweikulturowedrugiejpołowyXIX
wieku
NowyruchfilozoficznyXIXwiekubyłwspólnymdziełemmyślicieli
kilkukrajów:odfilozofiipozytywnejAugustaComte’aweFrancjido
empiryzmuJohnaStuartaMillawAnglii.Rozprzestrzeniłsięonniemal
wcałejEuropie,znajdującwielupropagatorów.
Prądten,nazwanyPozytywizmem,był:
[ś]wiernytejnaczelnejidei,wedługktórejnaukajestjedynąprawomoc-
nąwiedząludzkąijedynąpodstawąwszelkiegokonstruktywnegodziałania
społecznego,gospodarczego,politycznego(Walicki,1986,s.134-135).
Wiedzanaukowaopartanadoświadczeniu,obserwacjiifaktachmia-
łapomócwrozwiązywaniuwszelkichtrudnościpolitycznychispołecz-
nych.Tezątąposługiwałasięsocjologia,nowawówczasnauka,zajmująca