Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
AgnieszkaKijewska
prymordialnych(causaeprimordiales),naturętrzecią–stwo-
rzonąiniestwarzającą,którądostrzegasięwskutkachprzyczyn
prymordialnych,oraznaturęczwartą–niestworzonąiniestwa-
rzającą,którąjestBógpojętyjakocel,kuktóremuwszystko
zmierza.Tenczwórpodziałnaturywpisywałsięwinny,dobrze
znanyneoplatonikomschematopisurzeczywistościwkatego-
riach:trwanie(mone)–wylew(proodos)–powrót(epistrophe)
3
,
ztym,żewdoktryniechrześcijańskiegoneoplatonizmumoment
początkowegotrwania(mone)stałsięmomentemfinalnym
4
.
BógjakonniestworzonaPrzyczynawszystkiego”,powołuje
wszystkierzeczydobytuznicości,azatemnprzed”Bożym
aktemstwórczymniemaabsolutnieniczego.Bógpoprzezswój
stwórczynwylew”ustanawiawszystkierzeczy,apośrednikiem
tegostwarzaniajestobszarprzyczynustanowionychwBożym
Słowie,drugiejOsobieTrójcyŚwiętej.Sposóbistnieniatych
przyczyn,ichnapozórsprzecznecharakterystyki(wieczne
istworzone)orazrelacjadoSłowa,jakiichwewnętrzneupo-
rządkowaniestanowiłyprzedmiotrozważańksięgidrugiej:
Wksiędzedrugiejrozważaliśmynaturęstworzonąistwa-
rzającą.Stwierdziliśmy,żezostałaonaustanowionawzasadach
rzeczy,czyliwprzyczynachprymordialnych,gdyżtęnaturę
stwarzajednaPrzyczynawszystkiego,będącaNajwyższąDo-
brocią,którejwłasnościąjestwyprowadzaniewszystkich
rzeczy–jejniewypowiadalnąmocą–znieistnieniadobytu
5
.
3Por.Proklos,Elementyteologii26,tłum.R.Sawa,Warszawa2002,
s.44:nWszystkoto,cojestprzyczynąsprawcząinnychrzeczy,trwając
wsobiesamym,stwarzaiterzeczy,którenastępująbezpośrednioponim,
ite,któresąpochodne”.Por.tamże30–31,s.47:nWszystkoto,cojest
stwarzanebezpośredniozczegoś,zarównotrwawtym,cojestwarza,jak
teżsięzniegowylewa.(ł)Wszystko,coemanujezczegoś,swojąsub-
stancjązwracasięnapowrótkutemu,odczegoemanuje”;por.35,s.49.
4Por.S.Gersh,FromIamblichustoEriugena.AnInvestigationof
thePrehistoryandEvolutionofthePseudo-DionysianTradition,Leiden
1978,s.220in.;A.Kijewska,(Homomeliorestquamsexus’–metafizycz-
nyibiblijnykontekstSzkotowejkoncepcjipodziałunaturyludzkiejnapłci,
nKwartalnikFilozoficzny”21/3(1993),s.69.
5PPIV,743B,s.59.
