Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Szansepowstanialistopadowego
73
sensiepowiedziałprawdę,jakożewalczyłrzeczywiścieozachowanie
wswychrękachjednolitejwładzynadKrólestwemiwschodnimiob-
szaramidawnejRzeczypospolitej),żewreszciengdybybyłPolakiem,
miałbysięniewiemzaco,gdybysięniedomagałopolskieguber-
nie”-podobnowielkiksiążęużyłnawetnaokreślenietakiegoka-
pitulanckiegostanowiskaordynarnegofrancuskiegopowiedzenia-
nalenajmocniejstałprzytym,żeniemożesięoniewstawiaćanibrać
nasiebiepośrednictwadokróla”
.Wkońcuobiecał,żezKrólestwasię
wycofa,agdybymiałzamiarzaatakowaćWarszawę,uprzedziotym
RadęAdministracyjnąna48godzinwcześniej28.
JegoCesarzewiczowskaMośćWielkiKsiążę-głosiła2grudnia
odezwarząduinformującaowynikachspotkania-obiecujewsta-
wićsiędoNajjaśniejszegoPana,ażebywłaskawościswojejprze-
szłośćraczyłpuścićwniepamięć…
Dobitniejniemożnabyłowyrazićstanowiskalojalizmuika-
pitulacji.Nazajutrz,3grudnia,Konstantypostanowiłpuścićdo
Warszawyresztęstojącychujegobokuwojskpolskichirozpocząć
odwrótdoRosji.PrzekształconawRządTymczasowydawnaRada
Administracyjnawtensposóbzwracałasiędospołeczeństwawode-
zwieułożonejprzezksięciaAdama:
…WielkiKsiążę,polegającnadobrejwierzenarodupolskiego,iż
wcofaniusięswoimżadnejodnasniedoświadczyprzeszkody,od-
dajenamsprawiedliwość.Donas,donaszegohonorunależydo-
wieść,iżWielkiKsiążęCesarzewicznieomyliłsięwmniemaniu
swym.WzywaRządwszystkichobywateli,abyoddalającemusię
zwojskiemrosyjskimWielkiemuKsięciuCesarzewiczowiwszelkie
ułatwilitrudnościipomocwszelkąnieśli…29.
Ponapisaniutejodezwyzacnyprezesrząduzastanowiłsięza-
pewneiskreśliłwreszcieostatnietrzysłowa;wkońcudrwinyzżą-
dańspołeczeństwanienależałoposuwaćzbytdaleko.Itakprzecież
wielkimwysiłkiemudałosięosiągnąćnadspodziewaniewiele:oca-
lićwielkiegoksięciaicałyjegokorpusodnieuchronnej,zdawałosię
chwilami,zagłady…
28
J.Lelewel,Pamiętnikzroku1830-31,Warszawa1924,s.3-10;M.Mochnac-
ki,Powstanienarodupolskiego…,dz.cyt.,t.2,s.89-96.
29
AutografwAGAD,WładzeCentralne1830/31,wol.65.
