Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WistociezdaniemLessingaposiadanieprawdyspowalniarozwój
wszelkich
ludzkich
możliwości,
upośledza
nieodzowną
dla
człowiekacierpliwośćisprawia,żeodwracamyspojrzenieodtego,
coludzkie.OprawdętroszczysięjedynieBóg,dlaczłowieka
natomiastniemaonaznaczenia.WWychowaniurodzajuludzkiego
tenbezgranicznypodziwdlasamegoczłowieczeństwa,dlawiecznie
nieokreślonejifragmentarycznejnaturywszelkichrzeczyludzkich,
jestprawienieobecny.
WmyśliMendelssohnaoświeceniowe„kształcenie”(Bildung)
przebiegawabsolutnejzgodnościzreligiążydowską.Obronatej
zgodności–naprzykładprzedatakamiJ.K.Lavatera–miaładla
Mendelssohnaogromneznaczenie,aśrodkówobronydostarczyło
mu
oddzielenie
przez
Lessinga
prawd
rozumu
od
prawd
historycznych.Jednakbroniącjudaizmu,Mendelssohnmusiał
jednocześniedbaćostworzeniemożliwościswojego„kształcenia”;
głoszonaprzezOświecenieabsolutnaautonomiarozumudobrze
służyłatemucelowi.„Umysły,którerozumująsamodzielnie–
powiadałLessing–sązdolnedoignorowaniacałegoobszaru
istniejącejwiedzyizdająsobiesprawę,żemusząznaleźćwłasną
ścieżkęwchwili,gdywartonatenobszarwkroczyć”[6].
Toprzekonanieozdolnościdosamodzielnegomyśleniależy
upodstawMendelssohnowskiegoideału„kształcenia”;prawdziwe
kształcenienieczerpiesiłżywotnychzhistoriiijejfaktów;
przeciwnie,sprawia,żesąonenieistotne.Autorytetrozumujest
czymśwyższym,aprzytymkażdymożeznimobcować
samodzielnieiosobiście.Człowiekmyślącyżyjewabsolutnej
izolacji;niezależnieodinnychznajdujeprawdę,którawistocie
powinnabyćwspólnadlawszystkich.„Każdyczłowiekidzieprzez
życiewłasnąścieżką.[...]Niesądzęjednak,abycelemOpatrzności
byłoskłonieniecałejludzkościdonieustannegopodążanianaprzód
iciągłegodoskonaleniasię”.UMendelssohnarozumjestjeszcze
bardziejniezawisłyodhistoriiniżuLessinga;niejestteżwniej
zakotwiczony.
Mendelssohn
wyraźnie
nie
zgadza
się
zLessingowskąfilozofiądziejów,z„wychowaniemrodzaju
ludzkiego,októrymmójnieżyjącyprzyjacielLessingsnuł
wyobrażeniapodwpływemjakiegośbadaczahistoriiczykogoś
