Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niewtym,żeMendelssohnwmniejszymlubwiększymstopniu
zgadzałsięwsprawachteoretycznychztakimikoryfeuszami
integracjijakDohmczyMirabeau;wichoczach,podobniejak
woczachinnychŻydów,byłonipozostawałrękojmią,żeŻydzi
potrafiąpoprawićswójlosisątegowarci;żestworzenieinnej
sytuacjispołecznejwystarczydoprzekształceniaichwspołecznie
ikulturalniewartościowychczłonkówspołeczeństwaburżuazyjnego.
Drugiepokolenieasymilacjonistów–reprezentowaneprzezDavida
Friedländera,
ucznia
Mendelssohna
–
nadal
wyznawało
oświeceniową
teorię
zrujnowanej
historii[11].
Ludzie
ci,
wprzeciwieństwiedoMendelssohnaniezwiązanijużzreligią,
próbowalizrobićużytekztejtakwygodnejdlanichteorii,starając
sięwszelkimimożliwymiśrodkamiwejśćdospołeczeństwa.Okazali
siętakbiegliwwykorzystywaniusłabychpunktówOświecenia–
któremówiłooŻydachwyłączniejakoonarodzieuciskanym–
żewyparlisięwłasnejhistorii,wszystkozaś,codlanichsamych
swoiste,uważalizaprzeszkodęnadrodzedointegracji,dostaniasię
pełnoprawnymi
ludźmi[12].
Przyjmując
Mendelssohnowskie
iLessingowskierozróżnieniepomiędzyrozumemahistorią,
opowiedzielisiępostronierozumu;wistocieposzlitakdaleko,
żedoprowadzilitęideęnagranicebluźnierstwa–rzecznie
dopomyśleniauMendelssohna:„Ajeślimyślącego,uczciwego
badaczazechcektośprzyprzećdomuru,mówiącmu,żerozum
ludzkiniedorównujeboskiemu?Niepowinnogotospeszyćani
nachwilę,gdyżsamouznanieboskości,zawartewtakimpoglądzie
itakimobowiązkowymposłuszeństwie,powinnobyćpostawione
przedtrybunałemludzkiegorozumu”.WprzypadkuFriedländera
rozróżnieniepomiędzyrozumemahistoriąniesłużyłojużocaleniu
religiiżydowskiej,leczbyłowręczsposobemnajaknajszybsze
uwolnieniesięodniej.DlaMendelssohnawolnośćwciążjeszcze
oznaczałaswobodękształceniasięimożliwość„namysłunadsobą
iswojąreligią”.Terazjednaktakarefleksjanadreligiążydowską
byłajedynieśrodkiemwiodącymdozmiany„politycznego
położenia”Żydów.UczeńMendelssohnaotwarciesprzeciwiłsię
swojemunauczycielowi,któryniegdyśzalecał:„Dostosujsię
doobyczajówiwarunkówkraju,wktórymprzyszłociżyć,ale
