Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Iwojnyświatowej,gdybyzagadnienienarodowościowezostałowporę
rowiązaneitowsposóbsatysfakcjonującywszystkienarody.Pytanie
toWereszyckiokreślajakoretoryczne,alenieuchylasięodzajęcia
stanowiska,zwracającprzytymuwagęnapotrzebęsprecyzowania
kryteriów.Podkreślającznaczenieczynnikagospodarczego,uważa,
iżzchwiląrozbiciajednolitegoobszarugospodarczego,jakistanowiła
monarchiahabsburska,sytuacjapaństwsukcesyjnychokazałasię
gorsza.Równieżpodwzględemkulturalnym,chociażsątowartości
trudnedozmierzenia;nowegranicepaństwoweutrudniałyprzenikanie
iwymianędóbrkultury.Jednakpotężniejszaodwszystkiegookazała
sięwedługWereszyckiegorozwijającasięodpołowyXIXwiekuidea
narodowarozumianajako„poczuciezwiązkuzcałościąstanowiącą
naród”,którestałosię„głównąsiłąkształtującąpostawywszelkich
zbiorowościludzkich”.ZkoleiwocenieHantschatowłaśnie
„narodowyidealizm”rozstrzygnął,ponadrealno-politycznymiracjami,
orozbiciumilitarnejigospodarczejjednościpaństwa.Jednakże
poprzezutworzenie„narodowychpaństw”zwielkimimniejszościami,
dodajeaustriackihistoryk,aninarodowe,anipolityczneproblemy
EuropyŚrodkowejniezostały,jaktegodowiodłaprzyszłość,
rozwiązane.PoglądtenpodzielapoczęścirównieżWereszycki,
wskazującnafakt,żepoupadkumonarchiisporypomiędzy
poszczególnyminarodowościaminiezanikłyipodajeprzykładywalk
polsko-ukraińskich,polsko-czeskichnaŚląskuCieszyńskimoraz
rewolucjiiwalknarodowychnaWęgrzech.
Nazasadniczepytanie,czyproblemynarodowościoweodegrały
decydującąrolęwrozpadziemonarchiihabsburskiej,Henryk
Wereszyckiodpowiadawsposóbwydajesięnajwłaściwszy:„Można
powiedzieć,żesprawanarodowościowaniebyłaprzyczynązniknięcia
monarchiihabsburskiej.Niemniejtoonazadecydowałaotym,
żeklęskawojennastałasiękońcempaństwa”.
