Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naobydwujejkońcach(bliższejidalszej).Trzon
tworzyzbitatkankakostnanazywanateżkorową.
Nasadywypełniatkankakostnagąbczasta(belecz-
kowata),którawodróżnieniuodzbitejmaluźną
strukturę.Międzynasadamiitrzonemznajdują
siętzw.przynasady.Sąsiadująonebezpośrednio
zchrząstkąnasadową,którajestmiejscemwzrostu
kościnadługośćipojegozakończeniuprzekształca
sięwkość.
Ukobietzanikchrząsteknasadowychnastę-
pujew16.-18.rokużycia,natomiastumężczyzn
w20.-21.rokużycia.Zniszczeniechrząstkinasa-
dowejzatrzymujewzrosttrzonukościdługiej.We-
wnątrztrzonumieścisięjamaszpikowawypełniona
kostnymszpikiemżółtym,któryzbudowanyjest
główniezkomórektłuszczowychiniemawłaści-
wościwytwarzaniakomórekkrwi.
Udzieckawszystkiekościwypełnione
szpikiemkostnymczerwonym,któryjesttkanką
krwiotwórczą.Zwiekiemwtrzoniekościdługich
szpikkostnyczerwonystopniowoprzekształcasię
wszpikżółtyiudorosłychludziwystępujejużtyl-
kownasadach.Odzewnątrzkośćochraniaokostna,
którajestdobrzeunaczynionaiunerwiona.Pokrywa
onacałąkośćzwyjątkiempowierzchnistawowych.
Zawierakomórkikościotwórcze,którebiorąudział
wewzrastaniuorazodtwarzaniukościgłównie
wprocesiejejregeneracji,np.pozłamaniu.
Kościkrótkieiróżnokształtnezbudowane
ztkankikostnejgąbczastejpokrytejokostną.
Pojedynczekościukładuszkieletowegoniemo-
spełniaćswychfunkcji,jeśliniezesobąodpo-
wiedniopołączone.Wkończynachdolnychpołącze-
niatakietworząstawy(tzw.połączeniaruchome)
występującewmiejscach,wktórychkościpowinny
zmieniaćpołożeniewzględemsiebie.
Najednejzkościwchodzącychwskładsta-
wuznajdujesięzagłębienie-panewka,anadru-
giejuwypuklenie,czyligłówkastawowa.Ich
powierzchnieodpowiadająsobiekształtem.Po-
wierzchniestawowepokrywatkankachrzęstna
(tzw.chrząstkastawowa),któracharakteryzujesię
2
10PODSTAWYANATOMIIIFIZJOLOGIIKOńCZYNDOLNYCH
dużąwytrzymałościąmechaniczną,sprężystością
izdolnościądoregeneracji.Jejgłównymzadaniem
jestzapobieganietarciukościosiebie.Stawumiesz-
czonyjestwłącznotkankowejtorebcestawowej,
którejwnętrzewyściełabłonamaziowawytwarza-
jącamaźstawową.Torebkachronistawiniedo-
puszczadonadmiernegorozsuwaniasiękościoraz
wydostawaniasięmazinazewnątrz.Maźstawowa
zapobieganadmiernemuścieraniuchrząstki.Stawy
kończynydolnejwzmocnionewięzadłamitwo-
rzonymiprzezpasmabardzowytrzymałejtkanki
łącznej.Przemieszczeniesiępowierzchnistawo-
wychwzględemsiebiejestjednoznacznezezwich-
nięciemstawu,któremuzazwyczajtowarzyszy
rozerwanietorebkistawowej.
Liczbakościwchodzącychwskładjednegosta-
wustanowipodstawowekryteriumpodziałumor-
fologicznegonastawyprosteistawyzłożone.
Stawyprostełącząminimumdwiekości(m.in.
stawymiędzypaliczkowe),natomiaststawyzłożone
(np.stawkolanowyistawskokowygórny)tworzy
większaichliczba.
Według
podziału
czynnościowego
stawów,
uwzględniającegozakreswykonywanychruchów,
stawydzielisięnajednoosiowe,dwuosioweiwielo-
osiowe.Kryteriumpodziałustanowiwtymprzy-
padkuliczbaosi,wzdłużktórychwykonywanyjest
ruch.Stawyjednoosioweumożliwiająruchwzdłuż
tylkojednejpłaszczyzny(np.stawskokowo-gole-
niowy),stawydwuosiowedająmożliwośćruchu
wdwóchpłaszczyznach,astawywieloosiowe-
wewszystkichkierunkach(m.in.stawybiodrowy,
skokowo-łódkowy,śródstopno-paliczkowe).
Stawyosiowetworząpodgrupywzależności
odichkształtu:
stawyzawiasowe(stawskokowo-goleniowy,
stawymiędzypaliczkowe),
stawyzawiasowo-obrotowe(stawkolanowy),
stawykuliste(stawskokowo-łódkowy,stawy
śródstopno-paliczkowe),
stawypanewkowe(stawbiodrowy).