Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjasystemugramatycznego
35
Jednakzjawisko,októrymmowa,dotyczynietylkoekspansjikorporacjigospodarczych
ifinansowych,unifikacjirynkupracyikapitału.Jesttotakżeuczestnictwowglobalnej
sieciinformacji,wktórejdziękitechnologiominformatycznymprzestrzeńprzestałabyć
jakdawniejbarierą,aporozumiewaniesięnaodległośćniejestjużjakkiedyśopóźnione
wczasie.Askorowgręwchodzikomunikacja,toilingwistykaniemożepozostaćobo-
jętna24.Wartobytuzaproponowaćnastępującerozróżnienieterminologiczne:interna-
cjonalizmtoelementozasięgumiędzyjęzykowym,aleorozpoznawalnympochodze-
niu,np.rosyjskiesputniklubwodka25,czeskierobot(wymyśloneprzezKarelaČapka
w1921roku),polskieSolidarnoscwjęzykachzachodnioeuropejskich.Natomiast
globalizmtowyrazlubinnyśrodekjęzykowyrozpowszechnionyzapośrednictwem
amerykańskiejodmianyangielszczyzny.Językiemprawdziwieglobalnymjestdziś
właściwietylkoangielski(bierzesiętupoduwagęjegorozpowszechnieniejakojęzyka
obcego;pierwszeństwozpunktuwidzenialiczbyrodzimychużytkownikówprzypada
rzeczjasnachińskiemu26).Taksięjednakskłada,żechoćnależyondorodzinygermań-
skiej,towodległejprzeszłościbyłpoddanysilnymwpływomfrancuszczyznywywo-
dzącejsię,jakwiadomo,złacinyludowej.Stądobecnośćwjęzykuangielskimlicznych
rdzeniwyrazowychutożsamianychzłaciną.GermaniścistosujączasemterminEurola-
tein‘eurołacina’,mającnamyślizwłaszczasztucznesłownictwofachowetworzonena
podstawiejęzykówklasycznych,którychsamitwórcytychnazwjużdobrzenieznają.
Interesujenasprzedewszystkimpytanie,czywpływyobcepozaoczywistym
importemleksykalnymmogązmieniaćgramatykęjęzykabiorcy.Wprzeszłościta-
kielokalnekontaktyjęzykówbliskichsobiegeograficzniemogłynadłuższąmetę
istotniezmieniaćsystemgramatyczny.Taksięstałonp.zjęzykiembułgarskim,który
-podobniejakjegobliskikrewniakmacedoński-niejestjużdziśuznawanyzaję-
zykfleksyjny.Wchodziondotzw.ligibałkańskiej,obejmującejjęzykigenetycznie
bliżejzesobąniespokrewnione,jak-pozaobomasłowiańskimi-grecki,rumuński
ialbański.Odznaczasięonatakimiosobliwościamigramatycznymi,jakobecność
rodzajnika,brakprzypadkówgramatycznych,brakformybezokolicznika-zatoroz-
budowanysystemkoniugacji(liczneformyczasówitrybu).
24Wielujęzykoznawcówzniechęciąalboconajmniejzniepokojemodnosisiędotegowszystkiego,
cojestopatrywanemodnąetykietkąglobalizacji.Upatrująwtymoniprzejawjęzykowejdominacjizamiast
postulowanejwspółpracymiędzyjęzykami(Waszakowa2005:197).Trzebajednakjasnopowiedzieć,że
współpracatakajestwhistoriikontaktówjęzykowychczymśniezmiernierzadkim.Typowajestsytuacja
nierównowagi,zdominującymjęzykiemdawcąiustępującymmujęzykiembiorcą(por.historiękontaktów
polsko-niemieckich:parętysięcygemanizmówwpolskimizaledwiekilkapolonizmówwniemieckim).
25Znamiennyjesttuspórjęzykoznawców-główniepolskich-opierwszeństwo.Wyrazwódka
byłodnoszonynajpierwdolekarstwanaalkoholu(XVIw.),późniejdonapojualkoholowegowypijanego
dlaprzyjemności.Podobnowtymdrugimznaczeniubyłznanywpolszczyźnieniemalstolatwcześniej
niżwrosyjskim.
26Ciekawe,żenazwapidgin(spolszczonepidżyn),używanadocharakteryzowaniaskrajnieuprosz-
czonychjęzykówmieszanych,pochodziodchińskiejwymowyang.business(spolszczonebiznes).Pier-
wotniebyłtośrodekporozumiewaniasięchińskichiangielskichkupców,comożnauznaćzawczesną
postaćinternacjonalizacji.
