Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjasystemugramatycznego
31
-Całkowicienieproduktywnesąliczebnikiułamkowetypupółtora(1½).
Kiedyśbyłaichcałaseria:półtrzecia(2½),półczwarta(3½)itd.,dziścałkowicie
nieczytelna.
-Jakoprzestarzałewypadniezaklasyfikowaćliczebnikiwielokrotnetypu
dwakroć,trzykroć,…,stokroć.Wypierająjeformyprzysłówkowedwukrotnie,trzy-
krotnieitp.
-Toczysiębójoliczebnikizbiorowena-oro,któreuzuszastępujemniej
skomplikowanymiliczebnikamigłównymi.Współczesnanormazaczynatenstan
rzeczysankcjonowaćidopuszczaćwarianty,jakwPSPP:dziesięciorokurcząt,gorzej:
dziesięćkurcząt;pięcioro,ośmioro,piętnaścioroorląt,gorzej:pięć,osiem,piętnaście
orląt;aletylko:dziesięciorodzieci.Nawetjednakwpołączeniuzrzeczownikiem
dzieckoliczebnikizbiorowesąużywaneniechętnieibywajązastępowanerzeczow-
nikamiodliczebnikowymi,np.Onimająpiątkęwłasnychdzieciitrójkęadoptowa-
nych(przykładza:Jadacka2008:202).Oilewpołączeniuznazwamiistotmłodych
formyzbiorowesątylkowariantamiliczebnikówgłównych,tj.niewnosządotreści
komunikatunicnowego,otylełączliwośćtychformznazwamiosóbdorosłychsłuży
semantyce,sygnalizująonebowiemmieszanycodopłcicharaktergrupy,por.trzech
widzów/trojewidzów,czterechmówców/czworomówców.Wrazzzanikiemform
zbiorowychpolszczyznautracitenśrodekwyrażaniainformacjinatematpłci-trzeba
przyznać,nawetnatlejęzykówsłowiańskichwyjątkowy.
Drugimzjawiskieminteresującymzpunktuwidzeniahistorycznegoitypologicz-
negojestucieczkaododmiany,widocznazwłaszczawstosowaniuciągówliczebni-
kowych,por.opłatawwysokościtysiącpięćsetpięćdziesiątpięćzłotych(Satkiewicz
2001:97),Straciłokołodwadzieściasiedemtysięcy.Starannanormaobstajetuprzy
odmianie,awięcnp.śokołodwudziestusiedmiutysięcy.Rzeczsiękomplikuje,kiedy
nadrzędnyczasownikrządziprzypadkieminnymniżB.,por.władaćokołodziesięcioma
językami(nie:*władaćokołodziesięciujęzyków).Naturalnewydajesięwięcunikanie
podobnychkonstrukcjiijesttochybajedynadobraradazestronyjęzykoznawcy18.
1.3.3.Zaimki
Ograniczającsiędoobserwacjidotyczącychfleksji,możemyiwklasiezaimków
odnotowaćtendencjędousuwaniaformreliktowych,widocznązwłaszczawtypie
tzw.zaimkówprzymiotnych.Zgodnieznazwąprzysługujeimodmianaprzy-
miotnikowa,wpewnychszczegółachjednaktradycyjnieróżnaodprzymiotników.
RóżnicedotycząM.l.poj.formmęskichinijakichorazB.l.poj.formżeńskichinija-
kich.Mimotendencjidowyrównańnawzórdominującychtypówodmiany,obserwo-
wanychtakżewmowieludzizwyższymwykształceniem,normastarasięzachować
formytradycyjne.Itak:
18RegulacjezdroworozsądkoweproponująautorzySWK(222inast.).
