Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wodowało,żepoglądtenstałsiępodstawąteoriikomórkowej.Pierwsząkomórkęzaob-
serwowałw1665r.jedenznajwiększycheksperymentatorówXVIIw.,RobertHooke.
Posługującsiębardzoprymitywnym,skonstruowanymprzezsiebiemikroskopem,ob-
serwowałkomórkikorka,któreprzypominałymuprzylegającedosiebiecelemnichów,
dlategoteżnazwałjekomórkami(ang.cell–komórka,cytologia–naukazajmującasię
badaniemkomórek).Taknaprawdę,tocooglądał,niebyłoobrazemkomórek,lecz
ścianamikomórkowymi,którebyłypozostałościąmartwychkomórekroślinnych.
Odkrycietowywołałoistnąrewolucjęwbiologii.Zczasemtechnikibadawczecoraz
bardziejdoskonalono,czegokonsekwencjąstałosięogłoszeniew1838r.przezMatt-
hiasaSchleidenaiTheodoraSchwannateoriikomórkowejmówiącej,żepodstawową
jednostkąbudulcowąciałaroślinizwierzątjestkomórkazawierającajądro.Jednakist-
nieniewkomórcejądrakomórkowegozostałodowiedzionejużwcześniej,bow1831r.
przezRobertaBrowna.Corazczęściejzadawanosobiepytanieopochodzenie
komórki.OdpowiedziałnanieRudolfVirchoww1859r.,twierdząc:„omnicelulaper
celula”–coznaczy,żekażdakomórkapochodzizkomórki.
Odkiedyzaczętostosowaćodpowiednietechnikiwybarwianiapreparatówmikro-
skopowych,zauważono,żekomórkimająostrookreślonegranicewyznaczonebłoną
komórkową,wyraźnejądrowśrodku,jejwnętrzezaśwypełniaprzezroczystasubstancja
zwanacytoplazmą.Późniejodkryciemikroskopuelektronowegopozwoliłozajrzeć
wgłąbkomórkiipoznaćjejultrastrukturę.Rozdzielczość,jakąwykazujemikroskop
elektronowy,umożliwiławykrycieobecnościwcytoplazmiewieluoddzielnychprze-
działów(organelli),takichjak:mitochondria,retikulumendoplazmatyczne,aparat
Golgiego,lizosomyitp.Organellepełniąróżnefunkcjewkomórce,awiększośćznich
mabłonębiologiczną(tzw.błonywewnątrzkomórkowe).
Omawiającbudowękomórki,zregułyprzedstawiamykomórkęmodelową,wrze-
czywistościbowiemkomórkimiędzysobąogromniesięróżnią.Wielkośćikształt
komórekzależąodpełnionychprzezniefunkcji.Przeciętnawielkośćkomórekbak-
teryjnychsięgakilkumikrometrów(pm),uczłowiekanajwiększąkomórkąjest
komórkajajowa(ok.100pm),arekordzistąwświecieprzyrodyjestjajostrusiamające
średnicę25–30cm.Kształtykomóreksązwiązanezpełnionymiprzezniefunkcjami
itaknp.komórkizawieszonewpłynach,np.wekrwi,sąkuliste(leukocyty),ściśleupa-
kowanekomórkitkankinabłonkowejprzybierająkształtwielościanów,akomórkaner-
wowanajczęściejjestdługimwłóknem(ryc.1.1,1.2).
Mimodużychróżnicwbudowiezewnętrznej,komórkisądosiebiebardzopodob-
nepodwzględemzachodzącychwnichprocesówbiochemicznych.Informacjagenety-
cznakażdejkomórkizawartajestwcząsteczkachDNA,amechanizmodczytywaniatej
informacjijestzasadniczojednolity.Procespowstawaniakomórekrównieżniczymsię
nieróżniuposzczególnychorganizmów.
