Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pozatymbierzeudziałwewzajemnymrozpoznawaniusiękomórek(np.komórkijajo-
wejprzezplemnik),atakżeichprzyleganiuczyłączeniusięwskupiska(adhezji).Gli-
kokaliksmazdolnośćwiązaniawody,cogwarantujekomórkomśliskość(np.prześlizgi-
waniesiękomórekkrwiprzezkapilary),zapobiegatakżezlepianiusiękrwinekorazich
przyleganiudościannaczyńkrwionośnych.
101020Transportbłonowysubstancjidrobnocząsteczkowych
Wcelupodtrzymywaniażyciakomórekprzezbłonyodbywasięstaławymianametabo-
litów,substratów,gazówczyjonów.Takawymianazachodzizarównoprzezbłonę
komórkową,jakibłonystrukturwewnątrzkomórkowych.Wszystkietebłonypełnią
bowiempodobnąfunkcjęregulacyjną,wykazującwybiórcząprzepuszczalność.Związki
przechodząprzezbłonęzróżnąszybkością.Ponieważwnętrzedwuwarstwylipidowej
jesthydrofobowe,błonablokujeprzejścieprawiewszystkichcząsteczekrozpuszczal-
nychwwodzie.Podostateczniedługimczasiekażdacząsteczkaprzejdzienadrodze
dyfuzjiprzeztakądwuwarstwę,chociażzróżnąszybkością.Dyfuzjabędzietymszybsza,
imcząsteczkajestmniejszaiimłatwiejrozpuszczasięwtłuszczach.Takwięc,małe
cząsteczkiniepolarne(np.O2iCO2)łatworozpuszczająsięwdwuwarstwielipidowej
iwzwiązkuztymszybkoprzezniądyfundują.Nienaładowanecząsteczkipolarne
(jeżelisądostateczniemałe)równieżdyfundująszybko,np.wodaietanol.Glicerol,
któryjestjużwiększącząsteczką,przechodziwolniej,adwukrotniewiększacząsteczka
glukozydyfundujetylkozpomocąspecjalnegobiałkanośnikowego.Zkoleidlawszyst-
kichjonówicząsteczeknaładowanych(nawetbardzomałych)dwuwarstwalipidowa
jestwdużymstopniunieprzepuszczalna.Substancjedrobnocząsteczkowetransporto-
wanesąprzezbłonynadrodzewchłaniania,czylitransportubiernego(dyfuzji)lub
transportuczynnego(aktywnego)(patrztab.1.1).
Transportbierny
Dyfuzja(transportbierny)odbywasięzawszezgodniezgradientemstężeńtransporto-
wanejsubstancji.Siłakierującaprzemieszczaniemsięcząsteczekprzezbłonęjestwy-
padkowągradientustężeniatransportowanejsubstancjioraznapięciaistniejącego
wpoprzekbłony(potencjałubłonowego).Tęsiłęwypadkowąnazywasięgradien-
temelektrochemicznym.Gradientwyznaczakierunektransportubiernegoprzez
błonę(zawszeodwiększegostężeniasubstratudomniejszego).Jesttokorzystneener-
getycznie,gdyżtransporttakiprzebiegaspontanicznie(biernie),bezkonieczności
dostarczeniaenergiizATP.Gradientelektrochemicznyjestdużywprzypadku,gdy
napięcieigradientstężeniadziałająwtymsamymkierunku(np.Na+jestnaładowany
dodatnioijegostężeniejestwiększenazewnątrzkomórki,gdziepotencjałrównieżjest
dodatni,dlategoteżwypadkoweprzemieszczaniesięNa+przezbłonęjestduże),
amały,gdygradientnapięciaistężeniamająefektprzeciwstawny(np.K+jestnałado-
wanydodatnio,ajegostężeniejestwiększewewnątrzujemnienaładowanejkomórki,
dlategowypadkoweprzemieszczaniesięK+przezbłonęjestniewielkie).Cząsteczki
różnychsubstancjizmieszanezesobądyfundująniezależnieodsiebie,takżeostatecz-
7
