Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
hydrofilowychihydrofobowychlipidyokreślamymianemcząsteczekamfipatycznych.
Takacechaodgrywaistotnąrolęprzyorganizowaniusięcząsteczeklipidówwbłonie.
Hydrofilowagłówkalipidujestprzyciąganaprzezwodę,natomiasthydrofoboweogony
przedniąuciekają.Amfipatycznośćlipidówbłonowychjestwięcodpowiedzialnaza
utworzeniedwuwarstwylipidowej,wktórejgłówkisąskierowanekuwodzie,ogony
zaś„chowająsię”przedwodąwewnętrzudwuwarstwy.Takdużystopieńuporządko-
wanianadajebłoniewłaściwościkrystaliczne.Zdrugiejstrony,dwuwarstwalipidowa
wykazujewłaściwościpłynne(stądnazwa„płynnamozaika”),gdyżmimouporządko-
waniajejłańcuchywęglowodorowepozostająwciągłymruchu,cooznacza,żecząste-
czkilipidówmogązmieniaćpołożenie.Przemieszczająsięoneiwymieniająmiejscami
wobrębiepłaszczyznymonowarstwy,aczasamiwymianacząsteczeklipidówzachodzi
równieżpomiędzywarstwami.Płynnośćdwuwarstwylipidowejzależyodrodzajufosfo-
lipidówbudującychbłonę,aszczególnieodcharakteruichogonówwęglowodorowych.
Łańcuchykrótszeodużymstopniunienasyceniazwiększająpłynnośćdwuwarstwy.
Pomiędzycząsteczkamifosfolipidów,wkomórkachzwierzęcych,występująsterole
iglikolipidy.Dosterolinależycholesterol,któryusztywniadwuwarstwę,reguluje
płynnośćiprzepuszczalnośćbłony.Aktualnieprzyjmujesiękoncepcjęzakładającą
obecnośćwbłoniekomórkowejmikrodomencharakteryzującychsięzwiększoną
zawartościącholesterolu,glikolipidówisfingolipidów.Strukturytenazwanotratwami
(raftami)lipidowymi.Obszarytecharakteryzująsięinnąpłynnościąwdanejtempera-
turzeodresztybłonyorazopornościąnaniejonowedetergenty.Powierzchniabłony
obejmującaraftymożebyćróżnaizależyodrodzajukomórki.
Podstawębudowybłonbiologicznychstanowidwuwarstwalipidowa,natomiast
większośćfunkcjibłonjestrealizowanaprzezjejbiałka.Rolabiałekwbłonachjest
różnorodna.Głównebiałkabłonowetoreceptory,którepośrednicząwkontakcie
komórkiześrodowiskiemzewnętrznym,aponadtowystępująwbłonietakżebiałka
enzymatyczne,uruchamiającesygnaływewnątrzkomórkoweorazbiałkatranspor-
tujące,tworzącekanałyjonoweiróżnegorodzajusystemytransportujące(tzw.
pompy).Każdyrodzajbłonwkomórcezawierainnyzestawbiałekbłonowych,który
zależyodfunkcjibłony.
Podwzględemstrukturalnymwyróżniasiędwatypybiałekbłonowych(wzależno-
ściodstopniazwiązaniabiałekzdwuwarstwąlipidową),sąto:białkaintegralne
ibiałkapowierzchniowe(patrzryc.1.3).Białkaintegralnesąmocnozwiązanezbło-
ną.Możnajeusunąćjedyniezapomocądetergentu,rozpuszczająctymsamymdwu-
warstwęlipidową.Mogąpenetrowaćcałągrubośćdwuwarstwy(białkatransbłonowe)
albotylkojednązdwóchmonowarstw.Białkapowierzchniowezkoleiłatwomożna
oddzielićodbłony.Połączonesąonesłabymiwiązaniamizbiałkamiintegralnymialbo
zfosfolipidamiwystępującyminapowierzchnibłony.Białkabłonowe,podobniejak
pojedynczecząsteczkilipidów,mogąsięswobodnieprzemieszczaćwobrębiedwuwar-
stwylipidowej.
Nazewnętrznejpowierzchnibłonyniektórecząsteczkibiałekilipidówłącząsię
złańcuchamicukrowymi.Takiezwiązkibiałkowo-cukrowenazywamyglikoprotei-
nami,alipidowo-cukroweglikolipidami.Glikoproteinyiglikolipidytworząstrukturę
nazywanąglikokaliksem(patrzryc.1.3).Glikokalikspełnifunkcjęochronną,zabez-
pieczającpowierzchniękomórkiprzeduszkodzeniamimechanicznymiichemicznymi.
6
