Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Transporteryiichfunkcje
(A)
PIERWOTNIAK
woda
opróżnianie
wodniczki
tętniącej
(B)
jądro
ścianakomórkowa
komórkowe
jony
wakuola
KOMÓRKAROŚLINNA
(C)
KOMÓRKAZWIERZĘCA
403
Osmozaprzybrakujakiejkolwieksiłyprzeciwdziałającejmożespowoż
dowaćpęcznieniekomórek.Różnekomórkiradząsobieztymwyzważ
niemosmotycznymnaróżnesposoby.Niektórepierwotniakisłodkowodne,
takiejakameby,eliminująnadmiarwodyzapomocąkurczliwychwakuż
oli(nazwanychwodniczkamitętniącymi–przyp.tłum.),któreokresowo
wyrzucająswojązawartośćnazewnątrz(
rys.12.7A
).Komórkiroślinnesą
chronioneprzedpęcznieniemipękaniemprzezsztywneścianykomórż
kowe,dlategomogątolerowaćdużeróżniceosmotycznepoobustroż
nachichbłonykomórkowej(rys.12.7B).Wrzeczysamej,dziękiciśnieniu
osmotycznemu(inaczejturgorowi)uroślinścianykomórkowepozostają
napięte,łodygizachowująsztywność,aliścieutrzymująrozwiniętąpostać.
Wprzypadkuutratyturgoruroślinywiędną.Komórkizwierzęceutrzymują
równowagęosmotycznądziękipompomdousuwaniajonówtakichjak
Na+,którewykazujątendencjędownikaniadokomórki(rys.12.7C).
TRANSPORTERYIICHFUNKCJE
Transporterysąodpowiedzialnezaprzechodzeniewpoprzekbłon
komórkowychwiększościmałychrozpuszczalnychwwodzieorganiczż
nychcząsteczekiniektórychjonównieorganicznych.Każdytransporter
jestwysoceselektywny,tj.częstoprzenositylkojedenrodzajsubstancji
rozpuszczonej.Abykierowaćtransporteminapędzaćzłożonyruchmałych
cząsteczekzarównowchodzącychdokomórki,jakizniejwychodzących
orazprzemieszczającychsięmiędzycytozolemaróżnymiorganellamiotoż
czonymibłonami,każdabłonawkomórcezawieracharakterystycznydla
siebiezestawbiałektransportujących.Dlaprzykładuwbłoniekomórkoż
wejznajdująsięnośnikiimportującesubstancjeodżywcze,takiejakcukry,
aminokwasyinukleotydy;wbłonielizosomówznajdująsięzakwaszająca
ichwnętrzepompaH+,któraimportujeH+,oraznośnikiprzenosząceproż
duktytrawieniazlizosomudocytozolu;wwewnętrznejbłoniemitochonż
drialnejznajdująsięnośnikiumożliwiająceimportpirogronianu,któryjest
wykorzystywanyprzezmitochondriajakopaliwodonapędzaniasyntezy
ATP
,atakżenośnikidoeksportuATPdocytozolu(rys.12.8).
nukleotyd
lizosom
H
+
błonakomórkowa
mitochondrium
prosty
cukier
pirogronian
aminokwas
ATP
ADP
wewnętrznabłona
mitochondrialna
Na
K
+
+
Rys.12.7.Komórkistosująróżnesposoby
uniknięciapęcznieniaosmotycznego.
(A)Słodkowodnaamebaunikapęcznienia
przezokresowewyrzucaniewody
wnikającejdokomórkiigromadzącejsię
wkurczliwychwakuolach(wodniczkach
tętniących).Wodniczkatętniącanajpierw
wypełniasięroztworembogatym
wsubstancjerozpuszczone,copociąga
zasobąnapływwodynadrodzeosmozy.
Następnie,zanimzawartośćwodniczki
zostaniewyrzuconanazewnątrz,komórka
odzyskujesubstancjerozpuszczoneprzez
ichaktywnepompowaniedocytozolu.
(B)Komórkaroślinnajestchroniona
przedpęcznieniemprzezsztywnąścianę
komórkową.(C)Komórkazwierzęca
utrzymujemałewewnątrzkomórkowe
stężeniesubstancjirozpuszczonych
przezwypompowywaniejonów
Rys.12.8.Każdabłonawkomórce
zawieracharakterystycznyzestaw
białektransportujących.Transportery
umożliwiająkażdejbłoniebiologicznej
wykonywanieunikatowychfunkcji.
Pokazanotylkokilka(zwielu)białek
transportujących
