Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
Transporteryiichfunkcje
(A)
PIERWOTNIAK
woda
opróżnianie
wodniczki
tętniącej
(B)
jądro
ścianakomórkowa
komórkowe
jony
wakuola
KOMÓRKAROŚLINNA
(C)
KOMÓRKAZWIERZĘCA
403
Osmozaprzybrakujakiejkolwieksiłyprzeciwdziałającejmożespowoż
dowaćpęcznieniekomórek.Różnekomórkiradząsobieztymwyzważ
niemosmotycznymnaróżnesposoby.Niektórepierwotniakisłodkowodne,
takiejakameby,eliminująnadmiarwodyzapomocąkurczliwychwakuż
oli(nazwanychwodniczkamitętniącymi–przyp.tłum.),któreokresowo
wyrzucająswojązawartośćnazewnątrz(
rys.12.7A
).Komórkiroślinnesą
chronioneprzedpęcznieniemipękaniemprzezsztywneścianykomórż
kowe,dlategomogątolerowaćdużeróżniceosmotycznepoobustroż
nachichbłonykomórkowej(rys.12.7B).Wrzeczysamej,dziękiciśnieniu
osmotycznemu(inaczejturgorowi)uroślinścianykomórkowepozostają
napięte,łodygizachowująsztywność,aliścieutrzymująrozwiniętąpostać.
Wprzypadkuutratyturgoruroślinywiędną.Komórkizwierzęceutrzymują
równowagęosmotycznądziękipompomdousuwaniajonówtakichjak
Na+,którewykazujątendencjędownikaniadokomórki(rys.12.7C).
TRANSPORTERYIICHFUNKCJE
Transporterysąodpowiedzialnezaprzechodzeniewpoprzekbłon
komórkowychwiększościmałychrozpuszczalnychwwodzieorganiczż
nychcząsteczekiniektórychjonównieorganicznych.Każdytransporter
jestwysoceselektywny,tj.częstoprzenositylkojedenrodzajsubstancji
rozpuszczonej.Abykierowaćtransporteminapędzaćzłożonyruchmałych
cząsteczekzarównowchodzącychdokomórki,jakizniejwychodzących
orazprzemieszczającychsięmiędzycytozolemaróżnymiorganellamiotoż
czonymibłonami,każdabłonawkomórcezawieracharakterystycznydla
siebiezestawbiałektransportujących.Dlaprzykładuwbłoniekomórkoż
wejznajdująsięnośnikiimportującesubstancjeodżywcze,takiejakcukry,
aminokwasyinukleotydy;wbłonielizosomówznajdująsięzakwaszająca
ichwnętrzepompaH+,któraimportujeH+,oraznośnikiprzenosząceproż
duktytrawieniazlizosomudocytozolu;wwewnętrznejbłoniemitochonż
drialnejznajdująsięnośnikiumożliwiająceimportpirogronianu,któryjest
wykorzystywanyprzezmitochondriajakopaliwodonapędzaniasyntezy
ATP
,atakżenośnikidoeksportuATPdocytozolu(rys.12.8).
nukleotyd
lizosom
H
+
błonakomórkowa
mitochondrium
prosty
cukier
pirogronian
aminokwas
ATP
ADP
wewnętrznabłona
mitochondrialna
Na
K
+
+
Rys.12.7.Komórkistosująróżnesposoby
uniknięciapęcznieniaosmotycznego.
(A)Słodkowodnaamebaunikapęcznienia
przezokresowewyrzucaniewody
wnikającejdokomórkiigromadzącejsię
wkurczliwychwakuolach(wodniczkach
tętniących).Wodniczkatętniącanajpierw
wypełniasięroztworembogatym
wsubstancjerozpuszczone,copociąga
zasobąnapływwodynadrodzeosmozy.
Następnie,zanimzawartośćwodniczki
zostaniewyrzuconanazewnątrz,komórka
odzyskujesubstancjerozpuszczoneprzez
ichaktywnepompowaniedocytozolu.
(B)Komórkaroślinnajestchroniona
przedpęcznieniemprzezsztywnąścianę
komórkową.(C)Komórkazwierzęca
utrzymujemałewewnątrzkomórkowe
stężeniesubstancjirozpuszczonych
przezwypompowywaniejonów
Rys.12.8.Każdabłonawkomórce
zawieracharakterystycznyzestaw
białektransportujących.Transportery
umożliwiająkażdejbłoniebiologicznej
wykonywanieunikatowychfunkcji.
Pokazanotylkokilka(zwielu)białek
transportujących
