Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Penologia:dyscyplinapokrewnanauceprawakarnego
23
logiastanowiwięcistotnąpłaszczyznęintegracjibadańiteoriizzakresupe-
nitencjarystykiorazpolitykikryminalnejzogólnymirozważaniaminatemat
społeczeństwaikultury.
Wpierwszymetapieprzemianyroku1989polegaływpenitencjarystycena
dostosowaniudotychczasowychprzepisówipostulowanychpraktykdostan-
dardówpaństwademokratycznegowyznaczonychprzezdokumentyprawa
międzynarodowegoirozwiązaniaprzyjętewkrajachzachodnich.Byływięc
stymulowaneprzedewszystkimważnymiprzemianamispołecznymiipraw-
nymi.Określenie,którezelementówpolitykipenitencjarnejikryminalnejmogą
byćzkorzyściąrecypowanedopolskiejpolitykikryminalnejipenitencjarnej,
wymagajednakrefleksjiprzekraczającejramyrozważaństrictedogmatycznych,
czyteżprostychtransplantacjiobcych,częstowzajemniewykluczającychsię
wzorów.Chociażempirycznebadaniakryminologicznezjawiska,dynamiki
istrukturyprzestępczościorazjejetiologiistanowiąistotnywkładwbudowanie
racjonalnejpolitykikryminalnej,niemożnaoczekiwać,bynawetzusystema-
tyzowanejrelacjifaktówdałosięodtworzyćwzórpolityki,którazzasadymusi
sięoprzećzarównonawynikachbadań,jakiwyraźnychprzesłankachaksjo-
logicznych.Niemożnastworzyćracjonalnejpolitykikryminalnejipenitencjar-
nejjedynienapodstawiedogmatycznejanalizyodpowiednichprzepisów,uzu-
pełnionejlitylkoowiedzękryminologicznąnatematprzestępczościidziałania
aparatuwymiarusprawiedliwościorazpenitencjarnącharakterystykępopulacji
osóbskazanych
3.Takprowadzonebadanianależypowiązaćzogólnąwiedzą
ospołeczeństwieikulturzeorazaksjologicznychpodstawachładupaństwo-
wego,ponieważdziałanialudzkiestanowiąinstytucjęspołecznąkarykrymi-
nalnej,wróżnychjejformach,gdywyczerpująokreślonekulturąznamiona.
Badanieukształtowanychwkulturzecechkaryułatwiaobiektywnąocenęprzy-
datnościkarykryminalnejjakośrodkakontrolispołecznejokreślonychzacho-
wańorazoszacowaniezarównozysków,jakipoważnychstratponoszonych
przezspołeczeństwowwynikustosowaniakarkryminalnych.Integralnokul-
turowebadaniapenologiczneskłaniajądocorazszerszegowspieraniain-
nych,mniejkontrowersyjnychaksjologicznie,formkontrolispołecznej.Przede
wszystkimjednakpenologiaumożliwiajasneodgraniczeniekarykryminalnejod
innychformrepresji.Pozwalatakkształtowaćokreśloneformykarykryminal-
nej,abyminimalizowaćnegatywneskutkikarania.
Niezależnieodocenyróżnychaspektówszczegółowychpolitykipeni-
tencjarnejIIIRzeczypospolitejtrudnowskazać,jakakoncepcjakarykryminalnej
stałasięinspiracjądlabudowaniapodstawtejpolityki.Przezwyciężeniuuwa-
runkowańpoprzedniegoustrojuorazzmierzchowiideiresocjalizacjinietowa-
rzyszyłobowiemotwarciedebatynatematpodstawideowychifilozoficznych
karykryminalnej.Wdoktryniezaczęłysięnawetpojawiaćgłosynawołującedo
zaniechaniawogólerozważańpenologicznychikoncentracjinapraktycznym
11111
3Por.:M.Porowski,Zarysmyślipenitencjarnejwokresieostatniegostulecia,[w:]Więzienie
mokotowskie,historiaiteraźniejszość,Warszawa2004.
