Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Podziałspołeczny_ludzie_instytucje
21
podziałurywalizowałoirywalizujewiele,wdodatkuzwalczającychsięinie-
stabilnychorganizacyjnie,elitpolitycznych,więcrelacjemiędzyowąstroną
apartiamianiniemogąsięzawiązać,aniutrwalić.
WartotuzwrócićuwagęnawprowadzoneprzezBartoliniegoiMairaodróż-
nienieprzepływugłosówmiędzypartiamipotejsamejstroniepodziału(autorzy
mówiąopartiachtegosamegoblokuideowego)odprzepływugłosówpomiędzy
partiamizprzeciwnychstronpodziału(pomiędzyblokami).WPolscewięcej
byłostabilności,czypoprostulojalnościiwierności,wyborcówzobustron
podziałuwobecpolitycznychreprezentantówichstron.Wprzypadkustrony
postkomunistycznejstabilnośćilojalnośćdominowała(przynajmniejdoroku
2004).Wprzypadkustronypostsolidarnościowejgłosyprzepływałyzreguły
międzypartiamipotejsamejstroniepodziału,alezdarzałysięprzepływyku
stronieprzeciwnej.Niemożebyćjednakwątpliwości,żestronyukształtowały
sięitrwają,choćstronapostsolidarnościowamaproblemy_nietylenapozio-
miewyborców,conapoziomiereprezentacjipolitycznej:partiepowstająinik-
ną,łącząsięidzielą,zmieniająnazwyiliderów,rozsypująsięichkoalicjeior-
ganizacje(oczymjestmowawnastępnymrozdziale).
Wydajesię,żenajdoskonalszymwytworempostkomunistycznegopodziału
jestpewnacałość,jakąstanowiąwierniwyborcySLDisamSLD.Jednocześnie
właśniepolitycySLDnajgorliwiejprzekonują,żeżadnegopodziałuniebyło
iniema.Sądzę,żeargumentacjatależywpolitycznyminteresieSLD.Podejmu-
natomiastdyskusjęztymi,którzysceptycznieodnosząsiędotezoistnieniu
lubtrwałościtegopodziału.Oczywiście,żadenpodział,choćbygłęboki,obudo-
wanysprawnymiinstytucjamipolitycznymiiprzeznieutrwalany,niemagwa-
rancjitrwania.Niektórzybadaczeuważają,żenanaszychoczachsłabnie,czy
wręczzanika,podziałklasowywrozwiniętychspołeczeństwachZachodu.
Gwarancjizatemniema,jednakczynnikiwspierającepostkomunistyczny
podział.toprzedewszystkimludzkieprzekonania,wartościitożsamości
orazzachowaniawyborcze.Trzebatukonieczniepodkreślić,żewiążąsięone
zidentyfikacjaminaskalilewica_prawica,októrychwtejksiążceniemamowy,
alektóredobrze,głębokoiwszechstronnieopisane4.WyborcaSLDnietyl-
kogłosujenapartię,aletakżemasięzalewicowca(aSLDzapartięlewico-
wą)imarozmaitelewicoweprzekonania.Zaśwyborcaktórejśzpostsolidar-
4
T.Szawiel,Zróżnicowanielewicowo-prawicoweijegokorelaty,w:R.Markowski(red.),
Wyboryparlamentarne1997.Systempartyjny_postawypolityczne_zachowaniawyborcze,
InstytutStudiówPolitycznychPAN,Fundacjaim.FriedrichaEberta,Warszawa1999,s.111-
_148.Także:id.,Podziałlewica_prawicawpolityceorazwszerszymkontekściekulturowym,w:
M.Grabowska,T.Szawiel,Budowaniedemokracji.Podziałyspołeczne,partiepolityczneispo-
łeczeństwoobywatelskiewpostkomunistycznejPolsce,WydawnictwoNaukowePWN,Warsza-
wa2003(2001),s.217_266orazT.Szawiel,PodziałnalewicęiprawicęwPolscepo1989roku
_jegosensitrwałość,w:R.Markowski(red.),Systempartyjnyizachowaniawyborcze.Dekada
polskichdoświadczeń,InstytutStudiówPolitycznychPAN,Fundacjaim.FriedrichaEberta,
Warszawa2002,s.177_216.