Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Częśćpierwsza.Teoriaihistoria
tłumaczonyjakorozłam,aniejakopodział,ztrzechpowodów:ponieważ
odnosisięniedojakiegokolwiek,aledotrwałego,strukturalnegopodziału,
owiększymnatężeniuniżzwykłypodział(division).Dlajasnościiprecyzji
terminologicznejMarkowskiproponujespecyficznypolskirozłam,anawet
rozłamsocjopolitycznyzamiastwieloznacznegopodziału3.
Pojęciecleavageokazałosięnatylebogateinośne,żespotkałjelosnie
takznowuwieluklasycznychpojęćteoretycznych,którezdefiniowanekon-
tekstowoówkontekstprzekraczają_odnoszonedoinnych,nowychsytuacji,
stosowanewbadaniachempirycznych,tracąswojąspecyfikę.Najlepszymtego
przykłademjestpojęcieklasy_zrobiłoonozawrotnąkarierę,wyzbywającsię
jednocześniewpewnymstopniuMarksowskiegokontekstuitreści.Indywidu-
alnibadaczemogąipowinnikontrolowaćtakieprocesyemancypowaniasię
pojęćzichoryginalnychteorii,alewpływaćnaniemogąwminimalnymstop-
niu.Problemjednakpozostaje.Jakdalekomożnaodejśćodpierwotnegozna-
czeniapojęcia,używająctegosamegoterminu?Czynowy,pozakontekstowy
senspojęciajestjasny?Czy,choćnietożsamyzoryginalnymznaczeniem,jest
znimzgodny?Czyzbiórludzizajmującychpodobnepozycjespołeczneto
jeszczeklasa?WsensieMarksowskim_nie,aleempiryczniezorientowani
socjologowieużywająterminuklasawtakimwłaśnieznaczeniu.Wydaje
się,żewtymprzypadkunieprowadzitodonieporozumieńczyprzekłamań,
ponieważzarównoteoretycznatradycjaMarksowska,jakiempirycznatrady-
cjabadańnadstrukturąspołecznąwyrazisteioddawnaodrębne.
Wróćmyjednakdopodziałówirozłamów_czywtejproblematyce
sytuacjajestrównieklarowna?Czyjasnejestpierwotneznaczeniepojęcia
iznaczeniejegonowszychzastosowań?Wydajesię,żenie.Pojęciacleavage
używałLipsetjużwswoimHomopoliticus4,analizującspołeczneuwarun-
kowaniademokracji.Pojawiasięononasamympoczątkuwopozycjicleav-
age_consensus:podział(czykonflikt)_porozumienie.Paradoksalnie,nietyl-
koconsensus,aleicleavagesprzyjastabilnejdemokracji.Zarównokontekst
znaczeniowy,jakipodanyprzezautoraprzykładcleavagebetweentheabsolu-
tistrulersoftheseventeenthcenturyandtheemergentbourgeoisie(konflikt
międzywładcamiabsolutnymiXVIIwiekuawyłaniającąsięburżuazją)sugeru-
ją,żepojęciecleavageoznaczapodziałwspołeczeństwiewrazztowarzyszą-
3
R.Markowski,Rozłamysocjopolityczne:ozamyśleklasyków,otym,jakichrozumiano,
poprawianoitestowano,StudiaPolityczne2000,nr10,s.7_9.Tenwartościowyartykułnie
sprowadzasiędopropozycjiterminologicznejiwdalszejczęścipracywielokrotnieodwołujęsię
doniego.
4
S.M.Lipset,Homopoliticus.Społecznepodstawypolityki,WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa1995.PierwszewydaniePoliticalMan.TheSocialBasesofPoliticsukazałosięw1960
roku(awięcsporowcześniejniżtekstLipsetaiRokkanaCleavageStructures,PartySystems,
andVoterAlignments:AnIntroduction,doktóregonawiązuję).Dalejkorzystamzposzerzonego
iuaktualnionegowydaniaPoliticalManopublikowanegoprzezTheJohnsHopkinsUniversity
Pressw1981roku(któremiałojużconajmniejdwadodruki:w1983i1985roku).