Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Częśćpierwsza.Teoriaihistoria
iprecyzjipojęciowejniema.Dowodziłam(wyżej),żeniebyłojejodpocząt-
ku.Właśniedziękiwieloznacznościpojęciecleavagezrobiłotakąkarierę:do-
brzepasujeonoidokompleksowych,trudnychrozważańteoretycznychona-
turzeidynamicezwiązkówmiędzyspołeczeństwamiasystemamipartyjnymi
idobadańempirycznychorazanalizstatystycznych,gdziebywazmiennąre-
prezentującąjakiśpodział.Pozycjapojęciacleavagestałasięnatylekluczo-
wa,żekrytykairewizjajegoznaczeniaorazjegoteoretycznychzałożeńmogła
imożeorganizowaćrozważaniateoretyczneianalizyempiryczne14.
Niejestwięcobojętne,jaktakiepojęcietłumaczysięnajęzykpolski.Je-
śli,przyznającMarkowskiemuracjęwkwestiizasadniczej_niejasnościibra-
kuprecyzjipojęciapodziału_niepodążamzajegosugestią,bytrwały,struk-
turalnypodziałowiększymnatężeniuoddawaćpolskimterminemrozłam,
toztrzechpowodów.Popierwsze,wieloznacznośćpolskiegopodziałuod-
powiadaniejednoznacznościLipsetowskiegocleavageipróbyujednoznacz-
nieniaprzeztłumaczeniebyłybywistocieregulacjąznaczeniapojęcia.Podru-
gie,wpolszczyźniejużzaistniałotłumaczeniecleavagejakopodział,tak
wliteraturzefachowej15,jakwszerszymdyskursienaukspołecznych.Popra-
wianiepierwszychprzekładów,nawetichzamierzonychczyniezamierzonych
niewiernościwobecoryginału,jestnietyleindywidualnądecyzjąbadacza,ile
procesemspołecznym,któryrzadkoprowadzidozamierzonegorezultatu.Prze-
konująotymprzypadkibłędnieprzełożonychtytułówzliteraturypięknej
(przedewszystkimamerykańskiej),któresięprzyjęły,czyfiaskonowych,
wierniejszychwzamyśleprzekładówdziełjużkiedyśprzełożonych,któresię
nieprzyjęły.Sądzę,żetłumaczniecleavagejakopodziałprzyjęłosięido-
danienowegoterminurozłamraczejsytuacjęzaciemnizamiastrozjaśnić.
Konstatujętobezjakiejśszczególnejsatysfakcji_raczejzezrozumieniem
szczególnejodpowiedzialnościtłumacza,którynajczęściejprzesądzaotreścio-
wymbogactwieizakresiepojęć,aprzeztocałychkoncepcjiteoretycznych.Po
trzecie,przekładtotyleżzrozumienieoryginału,ileznalezienieodpowiednika
wjęzykuprzekładu_równieżdlategomamwątpliwościcodoproponowane-
goterminurozłam,którywpolszczyźniemożemiećnegatywnekonotacje.
Rozłamaćtonietylkopodzielić,lecztakżezniszczyć,aimbliżejpolityki,tym
14
NaprzykładA.S.Zuckerman,NewApproachestoPoliticalCleavage.ATheoreticalIn-
troduction,ComparativePoliticalStudies,t.15,nr2,aostatnioP.Mair,TheFreezingHypo-
thesis:AnEvaluation,w:L.Karvonen,S.Kuhnle(red.),PartySystemsandVoterAlignments
Revisited,Routledge,London_NewYork2001,s.27_44,czyR.S.Katz,AreCleavagesfrozenin
theEnglish-speakingDemocracies?,ibid.,s.65_92.
15
SamMarkowskiwspominatłumaczenietekstuLipsetaiRokkanaprzezO.Wojtasiewicza
(w:J.Szczupaczyński[red.],Władzaispołeczeństwo,WydawnictwoNaukoweScholar,Warsza-
wa1995)orazpracęR.Herbuta,SystemypartyjnewEuropieZachodniej_ciągłośćizmiana,
WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław1996,wktórychtopojęciejestużywane
zdodatkowymiokreśleniamisocjokulturowyczysocjopolityczny.Szkoławrocławskakon-
sekwentnieużywapojęciapodziałsocjopolityczny,którewprowadziładoleksykonów_patrz:
A.Antoszewski,R.Herbut,(red.),Leksykonpolitologii,atla2,Wrocław1999,s.419_420.