Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
cychmechanizmynpolitykiprzekładowej”18.Tekstyźródłowe,obejmująceokres
odstarożytnościdolattrzydziestychXXwieku,zebranesąwkilkurozdziałach
tematycznych,zktórychnajważniejszewydająsiędwapierwsze:Rolaideolo-
giiwkształtowaniuprzekładu(Theroleofideologyintheshapingofatranslation)
orazSiłapatronatu(Thepowerofpatronage),ponieważłamiąskonwencjonalizo-
wanepodejściedoliteraturytłumaczonej.Przekonanieotym,żebadanieprzekła-
duliterackiegopowinnouwzględniaćmożliwiejaknajwięcejczynnikówwpły-
wającychnasameczynnościprzekładowe,jestwspólnedlawszystkichbadaczy
zkręguTranslationStudies,występujeonojednakwróżnychodsłonachiwróż-
nymnatężeniuuposzczególnychautorówczyprzedstawicielikonkretnychszkół19.
Zanajbardziejskrajnąuważanajesttakzwanaszkołamanipulistów.Zaliczany
domanipulistówLefeverewodniesieniudoliteraturytłumaczonejużywapoję-
ciarefrakcji,odchyleniatekstuprzekładuodtekstuoryginału.Wprzeciwieństwie
dopodejściahermeneutycznegoowoodchylenieniepolegajednaktylkonazmia-
niehoryzontunaskutekodległościczasowejiprzestrzennej,jakadzieliteksty,
aletakżenauwzględnianiu,świadomymlubnie,przezautora(zarównotłumacza,
jakipisarza)czynnikówideologicznych.Określenieideologiaodnosisiętuza-
równodowarunkówpolityczno-społecznych,jakidowarunkówartystycznych.
Lefeverewyróżniadwapodstawowesystemyrządząceiliteraturą(twórczością
ikrytyką),iprzekłademliterackim-patronatorazpoetykę20.Jakstwierdzabadacz,
Patronatmożebyćsprawowanyprzezpojedynczeosoby[ł]jakrównieżprzezgrupyosób,
grupęreligijną,partiępolityczną,klasęspołeczną,dwórkrólewski,wydawcówiwreszcie
media,zarównogazety,jakczasopismaorazwiększestacjetelewizyjne.Patronistarająsię
regulowaćstosunekmiędzysystememliterackimainnymisystemami,którerazemskłada-
jąsięnaspołeczeństwo,kulturę21.
Należyjednakrazjeszczepodkreślić,żewprzypadkuprzekładurefrak-
cjadotychsystemówmożemiećcharakternieuświadomiony22.
18
KsiążkaLefevere’astanowiswegorodzajuuzupełnienieotekstyźródłowewydanejdwalata
wcześniejwrazzSusanBasnettpozycjipodtymsamymtytułem,wktórejautorzyskupilisięnasile
kulturotwórczejprzekładu,wykazującjednocześniejegopodatnośćnamanipulację(zob.S.Basnett,
A.Lefevere,Translation,HistoryandCulture,London-NewYork1990).
19
ItamarEven-ZoharistworzoneprzezniegoPolysystemStudieskoncentrujesięnanapięciu
naliniicentrum-peryferie.Wedługbadaczakulturacentralnasekundaryzujeinnemodele,odsuwa
je,starasięjezepchnąćnapozycjeperyferyjne.JegouczeńGideonToury,przedstawicieltzw.De-
scriptiveTranslationStudies(zob.G.Toury,ARationaleforDescriptiveTranslationStudies[w:]
TheManipulationofLiterature:StudiesinLiteraryTranslation,ed.T.Hermans,London-NewYork
1985,s.16-41;idem,DescriptiveTranslationStudiesandBeyond,Amsterdam-Philadelphia1995.
Fragmentrozprawydostępnywpolskimprzekładzie:idem,Metodaopisowychbadańprzekładu,
tłum.A.Sadza[w:]Współczesneteorieprzekładu.Antologia,s.206-222),podkreślazkoleiwagę
krytykiwocenietłumaczenia,wprowadzającpojęcieakceptowalnościwmiejsceekwiwalencji.
20
A.Lefevere,Translation,RewritingandtheManipulationofLiteraryFame,London1992,
s.11in.
21
Ibidem,s.15(tłumaczeniewłasne).
22
Ibidem,s.17.
